تئوریک
حسن بلوری
مشاهدات نشان میدهند که کیهان نه تنها از زمان مهبانگ همواره در حال گسترش بوده بلکه از نیمه دوم عمر خود به این سو با شتاب بیشتری گسترش مییابد. همزمان با گسترش کیهان دمای آن مدام کاهش یافته و بهطور مجانبی به دمای صفر مطلق، صفر کلوین یا به اصطلاح ’مرگِ گرمایی‘ نزدیک میشود. البته شاید کیهان در مرحلهای از انبساط به دلایلی از جمله به دلیل نواسانات کوانتومی شروع به انقباض کند و در طول این روند بار دیگر به مرحلهی مِهبانگ، دور از تکینگی۲، برسد و یا همچنان به انبساط خود ادامه دهد. سناریوهایی از این نوع را میتوان برای آینده کیهان تصور کرد.
آرام بختیاری
. دمکراتیسم انقلابی چرنیشفسکی زیر تاثیر افکار بلینسکی، هرتسن، و اوج مبارزات طبقاتی برای انحلال تزاریسم و لغو نظام مالک الرعیتی در روسیه بود. سوسیالیسم تخیلی او شامل خصوصیات آرمانگرایانه پیشامارکسیستی و منعکس کننده عقب افتادگی تاریخی اقتصادی و اوضاع اجتماعی نظام تزاری بود. او نتوانست بدلیل عقب افتادگی روسیه در قرن 19 میلادی به مارتریالیسم دیالکتیکی امثال مارکس و انگلس دستیابد، گرچه بسیار به آن نزدیک شد. دمکراتهای انقلابی روس حدود 2 قرن پیش ماتریالیست بودند ولی چرنیشفسکی در بعضی از آثارش به متد دیالکتیکی نیز نزدیک شد.
آرام بختیاری
برای راسل نظریه و مقوله اخلاق بدلیل مخالفت وی با جنگ و کوشش برای صلح جهانی، اهمیت و ارزشی هومانیستی داشت. او با شوقی شورانگیز در تمام عمر خواهان جهانی انسانی و صلح آمیز بود. آثار اجتماعی-انتقادی وی تاثیری مهم روی مردم عادی و روشنفکران ناراضی و عدالت خواه گذاشت.
آرام بختیاری
سارتر در ادامه راه نیچه و کتاب "هستی و زمان" هایدگر، نماینده یک اگزیستنسیالیسم آته ایستی بود او اخلاق تاریخی و طبقاتی مشروط را قبول نداشت و میگفت انسان در هر شرایطی بشکل آزاد انتخاب میکند و این انتخاب مشروط به هیچ ارزش گذاری و شرایطی نیست. او هدف هر فلسفه و جهانبینی را جمله دکارت " چون می اندیشم، پس هستم" میدانست. نظریه های شناختی وی اغلب ذهنی، متافیزیکی، و آگنوستیکی هستند. وی مدعی بود که هستی و وجود مهمتر از ذات و ماهیت است.
آرام بختیاری
لوکاچ بدلیل مبارزات ضد فاشیستی و انتقادهای ضد استالینیستی سالها در تبعید زیست و حتی یکبار غیابن به مرگ محکوم گردید. در اروپای غربی آثار لوکاچ را نگاهی تاریخی و جامعه شناسانه به ادبیات رئالیستی، و در اروپای شرقی آثار او را راهنمای ادبیات اجتماعی انتقادی سیاسی میدانستند. لوکاچ از سال 1930 میلادی سعی نمود با نظریه های ادبی فلسفی اش سیاست هنری ادبی احزاب کمونیست جهان سوسیالیستی آنزمان را تعیین کند و خواهان معیارهای رئالیسم سوسیالیستی و نقد دکادنس و ابتذال ادبیات بورژوایی بود.
حسن بلوری
مشاهدات اخترفیزیکی نشان میدهند که ابژکتهای بسیار بزرگِ قابل مشاهده در کیهان مانند کهکشانها در حال دور شدن از یکدیگر هستند. علت این امر به وجود انرژی تاریک، "مفهومی" از سال ۱۹۹۸، مطرح شده از جانب اخترفیزیکدان نظری آمریکایی مایکل ترنر S. Turner M. (۱۹۴۹*) نسبت داده میشود. منظور از انرژی تاریک در مدلهای فرض شدهی مختلف یک نوع انرژی بدون ویژگی باریونی، بدون جرم است. "مدلهایی که بیان از برهمکنشی (تعامل) نوعی میدان اسکالر با گرانشِ نسبیتی دارند."۱
آرام بختیاری
آرنت در امریکا به مبارزه با حکومت و شخص مک کارتی ضد کمونیست، مخالفت با جنگ ویتنام، و افشای جنجال واترگیت پرداخت. آرنت در طول عمرش 10 دکترای افتخاری گرفت. کتاب گزارش محاکمه "ایشمن در اورشلیم" وی 40 سال بعد از انتشار در اروپا و امریکا، اجازه یافت در اسرائیل بزبان عبری منتشر شود. نوشتن این کتاب با زیرعنوان "گزارشی از ابتذال شر و شیطان" موجب یک جنجال رسانه ای سیاسی برای وی شد و او متهم شد که از جنایتکاری مانند آیشمن دفاع نموده...
آرام بختیاری
نظرات و افکار نیچه اغلب در زمان بحران های اجتماعی، سیاسی، و فرهنگی، یا بدلیل لرزش سلطه بورژوازی مورد توجه قرار میگیرند، یا بازار داغ پیدا میکنند.گروهی از مورخین سوسیالیست فلسفه نیچه را پدر فلسفه امپریالیستی و سوسیال داروینیسم و جریان خرد گریز و محافظه کارپیشا فاشیستی در "فلسفه زندگی" متفکرانی مانند: زیمل، شلر، اشپنگلر، یونگر، و در انسانگرایی فلسفی جناب کهلن، و یا در هموارسازان فکری جاده فاشیسم، میدانند. حتی امروزه ایدهها و اندیشه های ضد دمکراتیک و ضد تحول و ترقی و پیشرفت نیچه در جریانات سیاسی رادیکال بی تاثیر نیست.
حسن بلوری
مدل کنونیِ پذیرفته شدهی کیهان توان توضیح ’انبساط کیهان،۳ ’ماده قابل مشاهده‘۴و همچنین ’پرتو پسزمینه کیهانی‘۵ را دارد. اما در این مدل بهعنوان مثال توضیح سرعت حرکت ستارههای بیرونی کهکشانهای مارپیچی۶ مانند کهکشان راه شیری دور مرکز کهکشان بدون مفروض داشتن یک ماده نامرئی ناممکن مینماید. این ماده فرضی که به آن ماده تاریک گفته میشود بیشتر از طریق اثر گرانشی آن بر ماده مرئی (ماده معمولی) شناسایی میشود. بیآنکه منشاء، چیستی و اصولن وجود آن مشخص و ثابت شده باشد. شواهد نجومی، اخترفیزیکی و کیهانشناسی۷ گویای آنند که حدود ۲۷٪ کیهان از ماده تاریک تشکیل شده است، یعنی بیش از ۵ برابر ماده مرئی...
آرام بختیاری
به گواهی مورخین چپ فلسفه، پلخانف یک مبارز و نظریه پرداز چند بعدی و چند فضایی بود و می گفت قاطعیت تاریخ فلسفه روی بنیاد واقعیت بنا شده . او سرسختانه به نقد مکاتب فلسفه بورژوایی مانند نوکانتی، پوزیتیویسم، آنارشیسم و وجود ایده آلیسم و متافیزیک در آنان پرداخت و مدام تاکید میکرد که فلسفه مارکسیستی بزرگترین انقلاب در تاریخ اندیشه در طول ۳ هزار سال گذشته است.
آرام بختیاری
فرمول مورد علاقه بورژوازی یعنی نظریه: الیت-عوام، یا نخبه- توده، کاملا متکی است به معیارهای ذهنی و شخصی که قوانین عینی اجتماعی مانند زیربنا-روبنا را انکار میکند. ایدئولوگ های امپریالیستی از نظریه نخبه گان برای تصور اینکه در هر جامعهای قشر برگزیده ای برای سیاست و اقتصاد،وجود دارد که برای اتوریته خود از آن استفاده میکند. از "تئوری الیت" نیز در خدمت حاکمیت بورژوازی انحصاری و سلطه بر طبقه کارگر در کشورهای سرمایه داری استفاده میشود.
آرام بختیاری
کائوتسکی میگفت از دمکراسی باید با چنگ و دندان دفاع کرد. به این دلیل او منکر نظریه بلشویکی انقلاب بود. وی بر این باور بود که شرایط انقلاب اکتبر در روسیه مهیا نبود و سوسیالیسم از طریق دموکراسی "محض" عملی نشد بلکه از طریق دیکتاتوری و کودتا. تزلزل و شک بعدی کائوتسکی در مارکسیسم موجب نقد: لنین، روزا لوکزمبورگ، و فرانس مهرینگ به او گردید.
آرام بختیاری
نظرات رویزیونیستی برنشتاین در سطح بین المللی با مخالفت مارکسیسم انقلابی خصوصا نظرات لنین، بابل، پلخانف، مهرینگ، لوکزمبورگ، و کائوتسکی روبرو شد. برنشتاین کوشید مارکسیسم را از طریق ایدئولوژی بورژوایی اصلاح کند و جنبش کارگری را به یک جنبش سوسیال رفرمیستی تبدیل نماید. نظرات وی تا امروز از چندین جهت منبع به اصطلاح سوسیالیسم دمکراتیک و تسلیم اپورتونیستی جنبش کارگری زیر ایدئولوژی و سیاست عملی بورژوازی است.
حسن بلوری
دانش کنونی ما نشان میدهد که کل فیزیک از نظریه کوانتومی پیروی میکند. از اینرو به نظر درک اساسی از جهانِ هستی بدون یک نظریهی کوانتومیِ توسعه یافته (گرانش کوانتومی) امکانپذیر نیست. بهویژه به این دلیل که نمیتوان نیروی گرانشی را در ارتباط با سایر نیروهای پایه ندید. در واقع گرانش کوانتومی برای وحدت نیروهای پایه در علم فیزیک و درک همه جانبه کیهان ضروریست.
آرام بختیاری
فلسفه نوکانتی سه وظیفه ایدئولوژیک داشت تا منافع بورژوازی را تعیین کند: نخست اینکه مانع رشد ماتریالیسم در علوم اجتماعی شود، دوم اینکه جامعه طبقاتی را از طریق استتار روابط استثمار و حمایت از دین حفظ کند، و سوم اینکه انکار دیالکتیک، و مطابق بودن نظریه رشد و تکامل جهان گیاهان و جانوران تئوری داروین با علوم اجتماعی.یعنی سرمایه داری نیز رو به رشد و تکامل است و مصون از بحرانهای دوره ای و سیکلی. برای حل این ۳ مشکل نامبرده، نو کانتی ها هر جا با مشکل روبرو میشدند، از خود نظرات کانت کمک میگرفتند
حسن بلوری
در حال حاضر اساس علمِ کیهانشناسیِ را نظریه نسبیت عام اینشتین۵ که یک نظریه کلاسیک است تشکیل میدهد. اما این نظریه توسعه و تحولات کیهان را فقط تا مرز به اصطلاح انفجارِ بزرگ توضیح میدهد. یعنی، نظریه نسبیت عام هیچ اظهار نظری در بارهی حالت "پیش" از انفجار، لحظه انفجار، علت انفجار، شرایط و مراحل اولیه کیهان نمیکند. این وضع نشان از اعتبار نظریه نسبیت عام تا مقطع تکینگی۳ (singularity)، در جاییکه فضازمان به اصطلاح به "پایان" میرسد دارد. از اینرو ناتوان از جمله در توصیف لحظه آغاز و شرایط اولیه کیهان۶ است.
آرام بختیاری
دفترهای زندان وسعت عظیم علایق نظری گرامشی را نشان میدهند چون او موضوعات متنوعی مانند اقتصاد سیاسی و جامعه شناسی، استتیک، و مخصوصا ماتریالیسم تاریخی را نیز فراموش نمیکند. از دیگر موضوعات مورد علاقه وی در آن یادداشت ها: نقد جریانات فلسفی نئوپوزیویتیسم و نئوکانتی، نقد ایده آلیسم جناب کروسه، تحولات اندیشه فلسفی رنسانس، و ماتریالیسم فرانسوی در قرن 18 میلادی هستند.
حسن بلوری
مفهوم زمان در زندگی، نوع تفکر و جهانبینی ما نقش مهمی بازی میکند. با این حال ما زمان را هرگز مشاهده نکرده و نمیکنیم. علت این امر چیست؟ یافتههای جدید علم فیزیک۲ در اینباره چه میگویند؟
آرام بختیاری
هایدگر کوشید از طریق مفهوم" وجود" به پرسش بنیادین فلسفه پاسخ دهد و بر جدل قدیمی ماتریالیسم- ایده آلیسم غلبه کند و مشکل عین-ذهن را حل نماید ولی آندو چنان درهم پیچیده هستند که پاسخ را میتواند فقط بشکل ذهنی-ایده آلیستی تصور نمود. وظیفه دیگر فلسفه وی همچون مکتب فرانکفورت انتقاد از ظواهر جوامع انبوه و پرجمعیت قرن بیست بود. هایدگر بعد از اینکه از نئوکانتیسم جدا شد، هوادار فنومنولوگی هوسرل و فلسفه تاریخ دیلتای در سال 1927 شد. هوسرل بعدها از وی فاصله گرفت و فلسفه اگزستنسیالیسم او را "هستی شناسی محلی تاریخیت" نامید.
حسن بلوری
انسان تا دهه سی قرن گذشته بر این باور بود که کیهان ساختاریست ایستا و هیچ آغازی در زمان و مکان نداشته است. اما کشف انبساط کیهان و پرتو پسزمینه کیهانی نشان داد که کیهان و فضازمان آغازی داشتهاند. این یافتهها نه فقط موجب پرسشهای بسیار در بارهی ساختار و دینامیک کیهان و فضازمان شدند بلکه همچنین مایه طرح این مسئله نیز گردید: پیش از آن چه بود؟
پرسشِ ’پیش از آن چه بود؟‘ اولینبار در نیمه اول قرن بیستم در رابطه با یک نظریه در مورد فضازمان و با آن کیهان مطرح شد.
پرسشِ ’پیش از آن چه بود؟‘ اولینبار در نیمه اول قرن بیستم در رابطه با یک نظریه در مورد فضازمان و با آن کیهان مطرح شد.
روشنفکر در زبان لاتین به معنی صاحب اندیشه، فهم و هوش است که گاهی به شکل اغراق آمیزی روی تئوری و تفکر تاکید میکند. نوع اجتماعی و مبارز برخاسته از میان زحمتکشان و طبقه کرگر در جوامع عقب افتاده و طبقاتی کمتر دیده میشود چون کاپیتالیسم مانع ورود فرزندان زحمتکشان به مراکز آموزشی و اکادمیک است.
آرام بختیاری
مارکس میگفت در طول تاریخ، خشونت و اعمال زور مانند قابله و مامای زایمان برای جامعه و نظام جدید مفید بوده است. تئوری وقتی به آگاهی تبدیل شود خالق یک نیروی مادی میشود. سازماندهی زحمتکشان برای تحول و انقلاب مهمتر از تشویق آنان به استفاده از خشم و زور و اعمال قدرت در مقابل دولت بورژوایی و طبقات استثمارگر است.
حسن بلوری
انسان از زمانهای بسیار دور دریافته بود که جهت حرکت اجسامِ رها شده از یک ارتفاع همواره به طرف پائین است. اما او تا قرن هفدهم قادر به توضیح این پدیده نبود. در این قرن نیوتن توانست با بهرهگیری از دستاوردهای گالیله و کپلر۲ نشان دهد که علت آن یک قانون طبیعی جهانشمول معروف به قانون گرانش است. نیوتن این قانون را در چهارچوب فیزیک کلاسیک خود فرمولبندی و در سال ۱۶۸۷ در کتابی تحت عنوان "اصول ریاضی فلسفه طبیعی" منتشر نمود.
کارل مارکس و فریدریش انگلس از راه برخورد نقادانه به اقتصاد سیاسی آدام اسمیت و دیوید ریکاردو توانستند طبقههای اجتماعی را بهمثابه عاملهای اقتصادی نیز تجزیه و تحلیل کنند. آنها به جای آن که نبردهای اجتماعی را تنها ناشی از ایدهها یا نبرد قدرت بدانند، این مبارزات را «برپایه دادههای تجربی موجود» و «جنبش واقعی» ساختارها و کنشگران تاریخی مورد بررسی قرار دادند. مطالعات آنها به قضیه تضاد میان پویایی نیروهای مولد اقتصادی و نیروی ایستایی مناسبات تولیدی موثر در اشکال مبادلهها و موسسهها انجامید.
حسن بلوری
هیچ انفورماسیونی بدون نمایش فیزیکی نمیتواند وجود داشته باشد. اطلاعات همواره از قوانین فیزیکی پیروی میکند و برای انتقال به ماده ـ انرژی نیاز دارد. این یک واقعیت بدون استثنا است.۲ اما پرسش اساسی در باره مفهوم اطلاعات چیستی آن است. به این معنا که آیا اطلاعات ماهیت فیزیکی دارد؟ آیا این ماهیت است که باعث تغییر یا ایجاد حالت جدید در یک سیستم میشود؟
آرام بختیاری
برای فیزیوکراتها مقوله «کار» تنها معیار کاپیتالیستی تولید «ارزش اضافی» بود. در این مکتب زمینداران، سرمایه دار بشمار میآمدند و میگفتند: ارزش مصرفی کارگر کمتر از ارزش اضافی است که تولید میشود، و بقیه هدیه طبیعت است. انگلیسی ها به اقتصاد ملی میگفتند اقتصاد سیاسی. فیزیو کراتها نخستین مکتب اقتصاد سیاسی نام گرفتند. تئوری اقتصاد سیاسی آنها ضد مرکانتلیستی یعنی ضد اقتصاد تجاری بود، چون زمین را منبع تولید ثروت ملی و ثروت اجتماعی می پنداشتند.
آرام بختیاری
استوارت میل کوشید همه تئوریهای مکتب یوتیلیتاریسم را با هم ادغام کند و در اقتصاد بورژوایی و لیبرالیستی وارد نماید. مارکسیست ها اشاره میکنند که تئوری استفاده گرایی از آغاز خصوصیت استفاده جمعی نیز داشته و زمانی دارای محتوا شد که روابط اقتصادی مانند: تقسیم کار و مبادله کالا را پذیرفت. تئوری اوتیلیتاریسم در پروسه اقتصاد لیبرال تبدیل شد به سوء استفاده و تبلیغ دین و خرافات. مارکس میگفت: بورژوازی محتوای اقتصادی تئوری استفاده را سرانجام تبدیل به اسطوره سرایی نمود.
آرام بختیاری
امروزه گروهی کانت را نگهبان در ورودی ایده آلیسم آلمانی میدانند. سه متفکرایده آلیسم آلمانی ؛ مشهور به فیلسوفان عقیدتی،کوشیدند نفی متافیزیک توسط کانت را جبران کنند. دومین شاعر مهم آلمان بعد از شیلر؛ یعنی گوته، نیز خود را مخلص و پیرو فلسفه کانت میدانست. امروزه اشاره میشود که در تاریخ فلسفه غرب، نقش مخالفان کانت مهمتر از اهمیت طرفداران او میباشد.
آرام بختیاری
امروزه تقواهای بورژوازی آهنگی منفی دارد چون با سلطه و اقتدار طبقه حاکم همخوانی دارد. اگر: فروتنی، قناعت، کوشش، صبر و غیره مطرح میشوند، معنی دیگری غیر از تعریف بورژوازی دارند. گفته میشود که هیچ انسانی موظف به رعایت یک تقوا نیست بلکه باید تقواها همیشه مد نظر باشند یعنی یک اخلاق انسانی رعایت گردد.
آرام بختیاری
کتاب «ایدئولوژی آلمانی» مارکس و انگلس؛ محصول جامعه بحران زده و پر تحول سالهای ۱۸۴۸- ۱۸۳۰ میلادی آلمان،و بحث و جدل های فرهنگی فلسفی سیاسی تئوریک آن دوره است. مارکس و انگس در این کتاب نشان دادند که فلسفه نیز بخشی از تئوری انقلاب و شناخت جامعه و آینده نگری پیشگامان فکری آنست.
محمود عبدی
ایده اصلی نگری و هارت این است که جهانی شذن اقتصاد و سیاست، سرمایه داری را تعغیر داده، امپریالیسم دولت محور متعلق به گذشته است. دولت ملت جای خود را به نوعی جدیدی از قدرت یعنی شبکه جهانی غیر متمرکر داده است. پارادایم جدید هم سیستم و هم سلسله مراتب است. ساختار سیستمی که بصورت افقی مفصل بندی شده است. در واقع این دو کتاب توضیح مارکسیستی جدیدی از جهانی سازی و سرمایه دهری بدست میدهند.
آرام بختیاری
افکار لایبنیتس مخصوصا روی متفکران عصر روشنگری آلمان مانند: کانت، لسینگ، هردر، و ولف اثر گذاشت. او در کنار متفکران و دانشمندانی همچون: کپلر، کپرنیک، برونوی شهید، گالیله، و نیوتون، که بین سالهای ۱۷۲۷-۱۵۴۳ میلادی فوت کردند، در طول 2 قرن، نقش مهم و اساسی در تکمیل فهم جهان بر اساس علوم تجربی داشت. لایبنیتس مانند راسیونالیست های فرانسوی، شناخت را در ریاضیات ممکن میدانست، او ولی بعد از شکست به متافیزیک فلسفی بازگشت. در نظر وی ریاضیات فقط یک متد شناخت؛ یعنی یک واسطه است.
آرام بختیاری
حث ماتریالیسم حدود ۳ هزارسال است که آغاز شد و از مراحل گوناگونی مانند ماتریالیسم: مکانیکی ،پانته ایستی طبیعت خدایی، دیالکتیکی کهن، اسطوره ای، باستانی، متافیزیکی، آنتروپولوگی انسان شناسانه، عامیانه، علمی طبیعتگرا، پیشامارکسیستی، تاریخی، و مارکسیستی، گذشته. ماتریالیسم واژه ایست لاتین و بینشی است که وابستگی و ارتباط تمام اجزاء هستی؛ حتی روح و روان را به ماده و اشیاء و پدیده ها آموزش میدهد.
آرام بختیاری
مکتب نوافلاتونی محصول زوال و بحران نظام برده داری یونان باستان در قرن سوم بعد از میلاد است. این مکتب تاثیر مهمی روی فلسفه و الاهیات عربی-اسلامی و غربی-مسیحی در قرون وسطا و در دوره رنسانس گذاشت. مارکس و انگلس مکتب نوافلاتونی را جمعبندی ذهنی مکاتب و دکترین: رواقی، اپیکوری، شکاکانه، با محتوایی ارسطویی-افلاتونی تعریف نمودند. نوافلاتون گرایی از نظر ماهیت اجتماعی، محصول ایدئولوژیک زوال نظم سیاسی-اجتماعی برده داری در دوره باستان بود. مکتب نوافلاتونی در طول تاریخ خود به اشکال مکاتب: اسکندریه-رومی، سوری، آتنی، و پرگامنی، در غرب و در شرق و در خاورمیانه درآمد.
حسن بلوری
با در نظرگرفتن نکات ذکر شده میتوان این پرسش را مطرح کرد که آیا کیهان واقعن سهبُعدی است و اگر آری، چرا و علت آن چیست؟ پرسشی که همچون چیستی فضا و زمان نظر فیلسوفان و دانشمندان را از دورانهای دور به خود جلب کرده است.