فرهنگ و هنر

لیلی فرهادپور، بازیگر (کیک محبوب من)، نویسنده و مترجم در تهران در روزهای جنگ اخیر با نوید کرمانی در آلمان در حال مکاتبه ایمیلی بود. کرمانی مجموعه نامه‌های فرهادپور که حالتی از روزنوشت ایام جنگ را دارند دیروز در نشریه زوددویچه سایتونگ منتشر کرد.

برای آنهایی که در تهران جنگ را با پوست و گوشت خود تجربه کرده،‌اند شاید روایت‌های فرهادپور نکته تازه‌ای نداشته باشد، اما برای آنان که دور از جنگ بوده‌اند دستکم بخش‌هایی از این روایت‌ها میخکوب‌کننده و درنگ‌انگیز‌اند.
ترجمه نامه‌ها (روزنوشت‌ها) را در فایل زیر می‌توان خواند

تهران،
رویایی دور مانده
از دوست داشتنها
جنگ طلبها
باز تو را به آتش و خون کشیدند
اما تو می مانی
با استخوانی در گلو
و زخمهایی که بر تن داری

همیشه بهانه ای داشتم
تو را در قلبم
در آغوش بگیرم
نه با گلوله و آتش
وطنم را صدا می زنم
میانِ بازوانِ عاشقانش
نه با گلوله و آتش

کهربا شدیم در ریشه ها
دلواپسِ من مباش
از ساقط شدنم
خلاص نمیشوی
من آیینه گردانِ عشقم
تازه فردا میلاد من است.

دختر' خود رایک زن جا افتاده در قامت رهبر یک کنسرت در یک سالن بزرگ می بیند.پشت میکروفن ایستاده و خطاب به حاضرین می گوید: آخرین آهنگ را به یاد پدرم ساخته ام. او قهرمان من بود .نام آهنگ "راز"است.

دختر' خود رایک زن جا افتاده در قامت رهبر یک کنسرت در یک سالن بزرگ می بیند.پشت میکروفن ایستاده و خطاب به حاضرین می گوید: آخرین آهنگ را به یاد پدرم ساخته ام. او قهرمان من بود .نام آهنگ "راز"است

من به سوی رشتهِ باریک نور
پا می کشم
کاری از من ساخته نیست
آخرین نگاهم
پشتِ سر می ماند

نزدیک به ۳۸۰ نویسندۀ بریتانیایی و ایرلندی با انتشار بیانیه‌ای سرگشاده در روز چهارشنبه ۷ خرداد، آن‌چه را «نسل‌کشی» اسرائیل در غزه خوانده‌اند، محکوم کردند و خواستار آتش‌بس شدند. در این بیانیه که نویسندگان سرشناسی ازجمله زیدی اسمیت و ایان مک‌یواِن نیز آن را امضا کرده‌اند آمده است: «ما از ملت‌های خود و مردم جهان می‌خواهیم که با ما همراه شوند تا سکوت و بی‌عملی جمعی خود را در برابر این وحشت پایان دهیم.»

این خطوط ممتد نشسته بر دیوار
به کجا می رود..؟
تو چوب خطِ خودت را بزن
بر این دیوار وُ...این تاریکی 
من می شمارم
زوال روزها را که همه شب بود

شیطنت های من و برادرانم همیشه کار دستمان می داد. اما هیچوقت یاد ندارم که آنها کتک خورده باشند. ولی کتک خوردن خودم هیچگاه از یادم نمی رود و فکر هم نمی کنم تا وقتی که زنده هستم از یادم برود. هر وقت به گذشته نگاهی می اندازم، برایم بسیار تعجب انگیز است که مادرم، من را آنچنان کتک می زد که گاهی به نظر می رسید قصد جانم را کرده. البته باید بگم که من تنها بچه ای نبودم که توی آن خانه کتک می خورد و خودِ این ماجرا کمی درد من را التیام می بخشید که من تنها بچه ای نیستم که دچار این سرنوشت شده است.

گفتی،
امشب چیزی بگو
چیزی مثلِ حضور نیم رخِ ماه
‌در سایهِ روشنِ ابرهای سرگردان 
چیزی مثلِ جنگلِ انبوه 
پشتِ نگاه آسمان
چیزی مثل تو...رفتی

روز اول ماه مه روزی است از روزهای سال که طبقه‌ی جهانی کارگر، از جمله طبقه‌ی کارگر ایران، فرصت می‌یابد که به خیابان بیاید تا یک صدا، زن و مرد کارگر، پیر و جوان، دست در دست هم فریاد کنند: دور نیست روزی که چرخ این جهان واژگون را بر هم زنیم، نظام ستم طبقاتی شما را واژگون کنیم و زمام اختیار این جهان کج‌مدار را در کف با کفایت طبقه‌ای بگذاریم که اگر این جهان زنده و پویاست همه زاده از کار و زحمت جان‌فرسای اوست.

بندر تو را چه شد!
زان تیر زهرآگین
از کدامین سو بر قلبت نشست..؟
سوختی
در کینِ اهریمنانِ کوردل

سیر کردنت را آشنااست'مادر.
قابلمه اش بر آتش.
پر است خانه بی سقف'
اززمزمه گوش نواز جوشیدن چیزی.
گرم است آغوش او.

نام گمشده ها
قامتِ سروِهای خونین را
به یاد می آورم
همینجا که چشم بر شب دوختم
در غُربت شبانه ام
آن روزها را ورق می زنم

اکنون که پنجاه و هفت سالگی تأسیس کانون نویسندگان ایران را گرامی می‌داریم، تلاش‌های همه‌ی آزادیخواهان را ارج می‌نهیم و یک بار دیگر اعلام می‌کنیم که مبارزه‌ی جمعی و حساسیت به ستم و سرکوب در  سراسر جهان یگانه راهیست که می‌تواند به برچیده شدن سانسور و تحقق آزادی بیان بیانجامد.

راه ما حق بود به بلندای تاریخ آویزه‌ی گوش‌ها خواهد بود و پر شور و متحد، یک صدا و یک دل رهسپار راهی که این شهیدان بزرگ خلق ما را به پیوستن بدان دعوت می‌کردند .... اتفاقی نیست که استاد افغانی  کتاب را  با دیدار رفیق شهید بیژن جزنی به همراه همسرش با ایشان  به پایانی دل انگیز می‌رساند.

انگار قرار است 
اتفاقی بیافتد
چشمانِ گُربه در تاریکی
پرتوی ی از روشنایی می بیند
چراغهایِ قرمز روشن است

نگو ، برای من نگو،
از آسمان.
از رقص رنگین چترها.
نگو از آدمیان آهنین بال.
و دید پرنده.
من خود، به چشم خود دیده ام،

دنیا با ما چه کرده!
ترس سایه انداخته بر زمین
چرا این قدر ترسیدم!
با چشمانم حرف می زنم
و با دستانِ خسته ام
دلم می لرزد آنجا که
حظِ دیداری را از من گرفتند
و آغوشِ گرمِ وطنم

شعرهایم
عطرِ شکوفه های بهار می دهد
و چندی باران خورده
اما سوزِ سرما از تنم
بیرون نیامده

کانون نویسندگان ایران سال نو را به نویسندگان و هنرمندان مستقل و همه‌ی آزادی‌خواهان و ستم‌ستیزان شادباش می‌‌گوید. باشد که ایستادگی‌های فردی جای خود را به ایستادگی‌های جمعی دهد و سال تازه، سال به بارنشستن امیدها و تحقق آرمان‌ها باشد.

دل واکَن از این سرما
بیارا وُ بچین هفت سینت را 
بِنگر، چند گامی مانده تا بهار
زندگی رنگِ دلاویز می گیرد 
سر برافراشتند سِتبر قله ها
دشتها کران تا کران شکوفه می بندد

نکته مهم و در واقع پیام اصلی فیلم طعم گیلاس، در پایان این سکانس مفهوم واقعی فیلم را دقیق‌تر به نمایش می‌گذارد. آن‌جا که مرد راننده که خود مصمم به خودکشی بوده است، از راوی می‌پرسد: تو، توت خوردی و همه چیز عوض شد، مرد راوی مصمم می‌گوید: نه همه چیز عوض نشد، فکرم عوض شد.

نگاه کن!
سرگیجه می گیری
پشمات می ریزه...دادا 
من شاخ درآوردم!
پیر میشی کنارِ آرزوهات
اینجا لُس آنجلس نیست
لاسوِگاس هم نیست
اینجا تهران است

غروبِ دلگیرِ هفته ها
آهسته و تنها می آید
سکوت- قفلی ست
بر دهانش زنگار بسته 
اندوهش پایانی ندارد
درونش اما غوغاست

من خودم ،
سرجمع که حساب می کنم
از لایه های زیرینِ ۹۹ درصدی-ام 
از ورطهِ هولناکِ فرودستان
اما دوست دارم
چند پله نزدیک شوم 

اخوان- سیگارش را خاموش 
و با قلبی خسته رفت
شعر در سینهِ زمستان شعله برداشت
شب خاموش 
در دلِ هزاران امید
از میانِ گدازه ها گذشتند

کانون نویسندگان ایران روز جهانی زبان مادری را به همه‌ی مردمان ایران و جهان صمیمانه شادباش می‌گوید و با اتکا و استناد به اصل سوم مندرج در منشور خود؛ "رشد و شکوفایی زبان‌های متنوع کشور را از ارکان اعتلای فرهنگی و پیوند و تفاهم مردم ایران می‌داند و با هرگونه تبعیض و حذف در عرصه‌ی چاپ و نشر و پخش آثار به همه‌ی زبان‌های موجود مخالف است" و نیز خواستار رفع هرگونه تحدید، تبعیض، بازداشت و پیگردهای غیرقانونی درخصوص ِ همه‌ی کنش‌گران مدنی، فرهنگی و فعالان حوزه‌ی زبان‌های مادری‌ست. 

نامه‌ی کانون نشریه‌ای با محوریت ادبیات و فرهنگ است. انتشار دوره‌ی اول آن در سال ۱۳۵۸ آغاز و در سال ۱۳۶۰ با شدت یافتن سرکوب‌ها متوقف شد. در سال‌های ۱۳۸۰ و ۱۳۸۱ نیز تنها دو شماره از آن منتشر شد و شماره‌ی سوم هرگز مجوز انتشار نیافت. اکنون پس از وقفه‌ای طولانی انتشار نامه‌ی کانون نویسندگان ایران از سر گرفته شده است.

مان زیادی نگذشت، دوباره اخبار مشکلات مردم، تجمع هر روزمره بازنشسته ها و حقوبگیران به دلیل تنگناها و مشگلات معیشتی و‌ زیر فشار قرار دادن زندانیان و احکام بیدادگرانه مراجع قضایی، دستگیری فعالین مدنی و مطبوعاتی، خودکشی بیسابقه زنان و هزاران مشگل دیگر که نتیجه سیاست حکومت سرکوبگر حاکم است، ذهنم را احاطه کردند. تصویر جوان کرد هنوز در مقابل چشمان است و دوستانش که سراسر گوش به او سپردند. همه دیده هایم در شب پارک مثل یک رویا آرام...آرام...از روح و روانم محو شدند.

آخرین چای را 'داغ سر کشید.
گفتم وداع بماند برای فردا.
دلش نیامد بیدارم کند.
خواب ماندم من.
واو رفت.
گشودم پنجره را.

کانون نویسندگان ایران از منظر مخالفت با نفس اعدام به‌عنوان یک مجازات- که به گواهی آمارهای موجود تاکنون نه در ارعاب جامعه در عرصه‌ی سیاسی، و نه در اصلاح و کاهش کژرفتاری‌های اجتماعی در جرائم عمومی کمترین اثری داشته و به عکس، موجب تشدید و گسترش ناهنجاری‌های اجتماعی شده است- صدور احکام اعدام را محکوم می‌کند و خواهان توقف این ماشین نفرت‌انگیز تولید جسد و تشدید توحش، و لغو بی چون و چرای همه‌ی احکام اعدام صادره است. صدور حکم اعدام برای پخشان عزیزی، وریشه مرادی، شریفه محمدی، بهروز احسانی، مهدی حسنی، منوچهر فلاح و پژمان سلطانی فقط گواهی آشکار بر استبداد و آزادی‌کشی حاکمیت است.

در آن سو
در فاصله کوتاهی از سرمایِ دی
میان زباله ها نشستی
نمی دانم از کدام راه آمدی
با کدام رهتوشهِ به شب می رسی
دل کندی از خویش
در هوایِ گندابِ زباله ها
آغشته به کشتارِ سُرب وُ...

وین شبِ طولانی که تمام شد
انتظار منهم به آخر می رسد
با این همه آرزو
و دلتنگی
نقاب از رُخسار می گیرم
لبخند می‌زنم
با درود روزهای تازه!
من خوبم..!
تنها به امید تو،
و روزهای بهتر که در راه اند.