گفتمان
مجید عبدالرحیم پور
نوشتهی حاضر، سکولاریسم و سکولاریزاسیون را از منظر کاربردی بر متن واقعیات جامعه کنونی ایران و حکومت دینی واقعا موجود به کار میگیرد و کوشش میکند برداشت خود در این زمینه را از همین منظر با خوانندگان در میان بگذارد. در این مطالعه مروری خواهیم داشت بر فرایند شکلگیری سکولاریزاسیون از دوره مشروطیت تا انقلاب بهمن و تمرکز روی چرایی و چگونگی پیشرفت و گسترش آن در جامعه در دوره جمهوری اسلامی. بطور فشرده اینکه سکولار و سکولاریسم و سکولاریزاسیون برای ما، مفهوم و بحثی انتزاعی نیست.
محمدرضا نیکفر
چپ ایرانی ضد دین نبوده است. بیشتر چپگرایان غیر مذهبی بودهاند، موضعی انتقادی نسبت به دین و زعیمان آن داشتهاند، اما در سیاست عملی تا زمان قدرتگیری فقیهان به ندرت مستقیماً با دین و دستگاه دینی درافتادهاند. آنقدر که علما نسبت به مارکسیستها کینهورزانه حساس بودهاند، خود مارکسیستها به این جماعت حساسیتی نداشتهاند
ابراهیم محجوبی
وقتی در رویکرد نازی ها در برابر انقلاب نوامبر ۱۹۱۸ دقیق می شوم، می بینم که رویکردی مشابه آن در ارتباط با انقلاب ۵۷ ایران نیز وجود دارد. اگر رویکرد نازی ها در همان یکی دو سال نخست جمهوری وایمار آغاز گشت و به نتایجی رسید که در بالا برشمردم، رویکرد مشابه به انقلاب بهمن بسیار دیرتر و دهه ها بعد از واقعه پدیدار شد. امروز، منادیان این رویکرد در رسانه های مختلف و زیر عنوان های گوناگون حضور دارند.
علی پورنقوی
بدون فهم از "ناجنبش خانه" خطر تقلیل جنبش "زن، زندگی، آزادی" به یک جنبش صرف نسلی کم نیست؛ جنبشی که کنشگرانش گویا تنها پروردۀ دنیای مجازی اند و خیابان برای آنان عرصۀ بازیهای مجازی است. بدون فهم ناجنبش خانه، فهم حضور زن در مرتبۀ نخست شعار پایه ای جنبش "زن، زندگی، آزادی" دشوار است. و بدون فهم ناجنبش خانه، گذر سریع و رادیکال جنبش "زن، زندگی، آزادی" به مطالبۀ سرنگونی نیز می تواند نامفهوم بماند
رضا جاسکی
مسلماً درکهای متفاوتی از ناسیونالیسم در میان چپگرایان وجود دارد. اما تقریباً این اتفاقنظر – با وجود همهی اختلافات – وجود دارد که نقطهی آغاز برای تحلیل ناسیونالیسم نه اتحاد فرهنگی بلکه هویت ملی است و نیز آن که ناسیونالیسم یک ایدئولوژی سیاسی برای کسب قدرت است. مارکسیستها نیز به زبان و فرهنگ خود عشق میورزند و خواهان «انحطاط و ویرانی» نه فقط «سرزمین مادری خود» بلکه هیچ سرزمین دیگری نیستند، آنها طرفدار همبستگی سوسیالیستی هستند اما این به معنی آن نیست که آرزوی شکوفایی «سرزمین مادری» خود را نداشته باشند. برای آنها میدان اصلی مبارزه برای بهروزی مردم جایی است که در آن زندگی میکنند
فرید اشکان
مهم ترین موانع رشد گذار به دموکراسی تا این زمان را باید در فقدان تشکل های مدنی و سازمان های مردم نهاد دانست. خواست این تشکل ها در خواست مطالبات و داشتن حق انتخاب در تعیین سرنوشت اقشار اجتماعی و شرکت در تصمیم گیری بود. این خواست مقدماتی ترین حقوق شهروندی در تحقق دموکراسی است، مردم با شرکت در چنین فعالیت هایی در جهت اگاهی از حقوق مدنی خود تجربه فعالیت عملی در تصمیم گیری ها داشته و بطور دائم در صورت وجود قوانینی که تامین کننده این حقوق است گذار به دموکراسی و امر دموکراتیک را به یک روند بی پایان تبدیل میکنند.
رابرت برنر
امپریالیسم جدید دیوید هاروی، وجوه گوناگونی را پوشش میدهد و تفسیرهای چالشبرانگیزی از دامنهی فوقالعاده گستردهی موضوعهای اساسی مرتبط با عملکرد سرمایهداری جهانی امروز ارائه میکند. این کتاب سزاوار گستردهترین خوانش و جدیترین بررسی است.
جان چالکرافت
این نوشتار با اتکا به مجموعهای غنی از پژوهشهای اخیر نشان میدهد که چگونه رویکرد گرامشی میتواند استنباطی قابلفهم از ضعف انقلابی به دست دهد. این رویکرد ما را قادر میسازد تا خطرات کوتاهمدت خیزش مردمی را ببینیم، بدون اینکه بههیچوجه آن را بهعنوان هرجومرج و خشونت انکار کنیم. توجه را معطوف به توسعهنیافتگی مفاهیم جدید اقتصادی، سیاسی، بینالمللی، فرهنگی و جنسیتی از جهان، کمپشتی تملکشان در میان گروههای اجتماعی فرودست، و شکنندگی همترازی اشکال جدید ارادهی جمعی، هدف و آرزوها میکند.
محمود عبدی
در حالی که انتونیو نگری به صراحت به هر درگیری جهانی در اثار خود نمی پردازند، برخی از بینش های فلسفه سیاسی کلی او را می توان در بررسی دیدگاه های بالقوه او در مورد جنگ و شرایط خاصی مانند غزه در نظر گرفت. این تفسیر بر اساس مفاهیم گسترده تر نگری تنظیم شده است.
سعید رهنما
پدیدههای اجتماعی کلیتهای مرتبط با هم هستند، و بررسی یک جزء بدون ارتباط آن با محیط پیرامونش از یک سو و اجزاء درونیاش از سوی دیگر راه به جایی نمیبرد. بهعلاوه کلیتهای اجتماعی حیاتِ متحولی دارند و در هر مقطع از پیشرفت یا پسرفتِ جنبشهای اجتماعی نقشهای متفاوتی مییابند. بدونِ درکِ این کلیتهای متحول، عاملان تغییرِ اجتماعی نخواهند توانست سیاستهای موفقی را در جهت نیل به خواستهای مرحلهای و حرکت در جهتِ تأمین خواستهای نهایی خود به پیش برند.
این روزها، در پی دیگر نشستهای سازمان ملل برای مهار تغییرات اقلیمی، کنفرانس کاپ ۲۸ بهمیزبانی امارات متحدهی عربی در دبی در جریان است. ریاست کنفرانس دبی را رئیس شرکت ملی نفت ابوظبی بهعهده دارد و این کنفرانس با حضور بیل گیتس در کنار دبیرکل سازمان ملل آغاز بهکار کرد. اگر این ترکیب برای نشان دادن خروجی کنفرانس کافی نباشد میتوان افزود که بنا به اسناد درز کرده، امارات میخواهد با استفاده از فرصت گردهمآیی سران و مقامات کشورهای شرکتکننده، در کنفرانسی که قرار است گفتگو برای کاستن از مصرف سوخت فسیلی یکی از اهداف اصلی آن باشد، با ۱۵ کشور برای قراردادهای نفتی مذاکره کند.
اگر گفتمان مسلط را باور کنید، سیاست خارجی غربی عبارت است از صدور دموکراسیِ لیبرال و قانون به بقیه کشورهای جهان. درحالی که همان طوری که جان مرشایمر نظریه پرداز عمده ی واقع گرایی در روابط بین المللی توضیخ می دهد، مناسبات مابین قدرت ها بیش از اینکه از ایده آل ها تبعیت کند، از ملاحظات راهبردی پیروی میکند.
آرام بختیاری
لیوتار نخستین بار در سال ۱۹۷۱ میلادی در گزارشی پیرامون "وضعیت دانش" در جوامع پیشرفته از اصطلاح "دانش پست مدرن" استفاده نمود. وی میگفت اصطلاحات عظیم روایتی مانند: دیالکتیک روح هگل، یا عدالت و عقلگرایی مارکس وجود ندارند و قابل تجزیه و تحلیل نیستند. او در سال ۱۹۷۹ در کتاب "دانش پسامدرن" مدعی شد که: فلسفه دیگر علم نیست! و ادعای توضیح جهان توسط ایدئولوژی ها و ادیان و سیستم های فکری، اعتبار خود را از دست داده است.
آرش برومند
کمتر از یک ماه به سالگرد جنبش سراسری شهریور ۱۴۰۱ باقی مانده است. حکومت اسلامی در تلاش برای درنطفه خفه کردن هر حرکتی در این سالگرد است. برخی گروه ها و دسته ها نیز در تدارک برپا کردن «موج دوم» انقلاب ژینا هستند که گویا قرار است این بار بساط ج.ا را بروبد... به مناسبت این سالگرد جا دارد که نگاهی به این جنبش، ارزیابی وضعیت موجود و دورنماها بیفکنیم.
آرام بختیاری
مهمترین نقد به مکتب "تاریخگرایی"، نسبی گرایی آن است. مثلا اگر بگویی هیتلر 6 میلیون یهودی را به قتل رساند، سفسطه گر تاریخ گرا می گوید: "استالین موجب مرگ 20 میلیون شد!"، یا اگر بگویی در زندانهای شاه 3000 مبارز وجود داشتند، مدافع تاریخگرایی می گوید: "خمینی در یک هفته این رقم مبارز را اعدام کرد!"
Ian Bremmer and Mustafa Suleyman
هدف اساسی و فراگیر هر ساختار نظارتی هوش مصنوعی جهانی باید شناسایی و کاهش خطرات در راستای ثبات جهانی بدون ایجاد مانع در فرایند نوآوری هوش مصنوعی و فرصتهای ناشی از آن باشد.
حیدر تبریزی
فدرالیسم گونههای متنوعی دارد. این تنوع از اینجا ناشی میشود که شکل گیری سیستم فدرال، در هر کشوری، در روند مبارزۀ تاریخی مشخصی در بطن هر جامعه و بر بستری تاریخی و شرایط ژئوپولیتیک جهانی و منطقهای تحقق مییابد و دارای ویژگیها و مشخصههای خاص خود است و در هیچ دو کشوری یکسان نیست. بهنظر من میتوان از فدرالیسم همگرا و واگرا، فدرالیسم همگون و فدرالیسم با تنوع ملیتی و اتنیکی، فدرالیسم آمرانه و داوطلبانه، فدرالیسم استبدادی و دموکراتیک، به مثابۀ گونههای مختلف فدرالیسم سخن گفت.
مجید عبدالرحیم پور
دراین نوشته نگاهی به بخشی از مهمترین تغییر و تحولات کمی و کیفی جامعه در ۴۳ سال گذشته و سمت اصلی تحول خواهیم داشت: مختصات پایهای نگرش و عمدهترین جهتگیریهای برنامهای و سیاستهای راهبردی داخلی و خارجی جمهوری اسلامی، غییرات کمی و کیفی جمعیت کشور در فاصله ۱۳۵۵ تا ۱۳۹۹، تعداد جمعیت: در سن کار و فعالیت اقتصادی، شاغل و بیکار، ...
جعفر ابراهیمی
بررسی مطالبات جنبش های اجتماعی از کارگران و زنان تا دانشجویان و معلمان به ما نشان می دهد که عدالتخواهی در محور مطالبات این جریانات اجتماعی قرار دارد. عینیت این رویکرد در میان معلمان با مطالبات برابری خواهانه ای بارز میگردد که در طی سه سال اخیر و به کمک شبکه های اجتماعی مطرح شدهاند این مطالبات برابری خواهانه اجتماعی در کنار مطالبات معیشتی و رفاهی با تأکید بر آموزش کیفی، برابر و رایگان و نفی ساختار تبعیض آمیز نظام آموزشی یک رویکرد هژمونیک در نرح مطالبات بوده است که ناظر به تغییر در مناسبات اجتماعی به سمت یک ساختار برابر است.
آبراهام اف لونتال - سرجیو بیتار
در امر گذار چهار دسته از چالشها برجسته اند: تدارک برای گذار، پایان دادن به رژیم اقتدارگرا، انتقال قدرت و مدیریت آن، و بالاخره تثبیت و نهادینه کردن دموکراسی در حال ظهور. این چالشها به شکل خطی یا لزوماً به ترتیب زمانی ظاهر نمی شوند، اما در همۀ نمونه ها بروز یافته و احتمالاً در گذارهای آینده نیز بروز خواهند یافت.
آبراهام اف لونتال - سرجیو بیتار
مطلب حاضر گزیدۀ مختصری است از رسالۀ "گذار از اقتدارگرائی به دموکراسی: درسهائی از رهبران سیاسی"، نوشتۀ آبراهام اف لونتال و سرجیو بیتار. خود رساله هم مجموعه استنتاجاتی است از مصاحبه های مفصل با 13 تن از رهبران 9 کشور، که همگی تجربۀ گذار به دموکراسی را زیسته و در هدایت آن نقش بارزی داشته اند.
مهدی فتاپور
غلبهی ناسیونالیسمی که جهان را بهسوی رودررویی قطبها پیش برد، در شرایط کنونی جهان به غلبهی بربریت میانجامد. چپها و دموکراتهای جهان چند دهه است که گسترش هم پیوندیهای اقتصادی در جهان را تأیید کرده و از روابط نولیبرالی حاکم بر جهان در این دوران انتقاد کرده، منتقد تداوم یکهتازی قدرتها در روابط جهانیاند. آنان بهعنوان منتقد روابط حاکم بر جهان خواستار شکلگیری نهادهای دموکراتیک و قدرتمندی در جهاناند که بتوانند بر یکهتازی شرکتها که حاصل روابط غالب نولیبرالی در جهان است لگام نهند.
سعید رهنما
بر خلاف شرایط انقلابهای سیاسی کلاسیک که یک جریان اصلی رژیم قبلی را سرنگون کرده و رأساً قانون اساسی جدیدی را تهیه و به تصویب میرساند، و آخرین نمونهی آن انقلاب ۱۳۵۷ ایران بود – یک قانون اساسی جدید تنها از طریق مذاکره، توافق و ائتلاف جریانهای سیاسی مختلف اپوزیسیون، در شرایطی که رژیم کهن به هر دلیل داخلی و خارجی یا سقوط کرده و یا سقوط نهایی خود را پذیرفته، در مجلس یا نهادی که از طریق دموکراتیک انتخاب میشود، تهیه و به تصویب نهایی مردم میرسد.
بهزاد کریمی
نارسایی اصلی روند انقلابی ایران، نبود مرکز هماهنگی مبارزاتی است. مرکزی که، هدایت ستادی مبارزات دمکراتیک مردم علیه جمهوری اسلامی را عهدهدار شود. مرکزی که، با برخورداری از اعتماد ملی قادر به نمایندگی مبارزهی ملی باشد، در موقعیت چالش کلان با نظام حاکم قرار گیرد و برای هدایت روند گذار از جمهوری اسلامی به سکولار دمکراسی احراز صلاحیت نماید. مرکزی که، با رهبری میدانی درون کشوری رابطه اندامواره گیرد تا مجموعه انرژی و تجربهی درونمرز و برونمرز را پوشش دهد.
سعید رهنما
میتوان بر سه جنبهی مهم و مرتبط با یکدیگر، یعنی قدرت فردی، مرکزگرایی، و نبود سکولاریسم بهعنوان مانعهای عمدهی استقرار یک نظام دموکراتیک تأکید کرد؛ تاریخ ایران، بهجز لحظاتی گذرا، سراسر تاریخ استبداد و دیکتاتوری، و پایتخت مرکز تمام تصمیمات و سیاستها بوده، و دین و دولت از یکدیگر جدا نبودهاند. ازاینرو هر طرحی که این عاملهای مهم را در نظر نداشته باشد، در صورت اجرایی شدن سرنوشتی جز تکرار تاریخ نخواهد داشت.
پیتر خیسن
در ایران، جوانان به حجاب اجباری اعتراض دارند، در چین علیه قوانین سختگیرانه کرونا. جوانان در آفریقا، در رویای رسیدن به اروپا و برخورداری از زندگیبهتر و آزادی اند. جوانان کشورهای نوظهور در آرزوی رسیدن به آزادی و رهایی اند.
نادر عصاره
مقاله "پایان یک مرحله با دو نتوانستن- در ایران چه میگذرد 7" (1)، به قلم دکتر محمدرضا نیکفر حاوی دو حکم است که باید حک شوند بر آگاهی: یکی در ضرورت ارائۀ برنامه و کارنامه، و دیگری این که انقلاب، آفرینش جمعیت میلیونی است و محصول آگاهی، تجربه، اراده و انرژی آن. در کنار این دو آموزش فوق العاده مهم، برخی تأملات و پرسشها و تفاوتها هم وجود دارند
مجید عبدالرحیم پور
شتاب و کندی حرکت جنبش، بسته به این است که به چه میزان بر ارزشها و دستآوردهای تاکنونیاش آگاهی بیابد و در همانحال چه اندازه به بازشناسی نارساییها و کمبودهای خود برخیزد، تا بتواند توانافزایی اجتماعی را پیش ببرد که تعیین کنندهی امر پیروزی جز این نیست. هم از اینرو، نوشتهی حاضر بر ارزشها، آفریدهها، توانمندیها و نارساییهای جنبش «زن، زندگی، آزادی» تمرکز دارد.
عباد عموزاد
در مطالعه و مرور وجدان تاریخی، امرها و مجموعه هایی پدید آمده اند که ذکر آن خالی از لطف نیست. در این جا، خاطر نشان می کنم که، در دنیای معاصر، در جامعه ها، شبکه های تارعنکبوتی که از روابط شخصی قدرت پدید آمده اند، نهادهای سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و آموزشی و هنری و فرهنگی و... را مهار می کنند
بهزاد کریمی
«انقلاب در انقلاب» مدعی، ابداً جنبهی پیشروانه و نونگرانه ندارد. وی مطلقاً از جایگاه «قدیم» است که جنبش انقلابی «زن – زندگی – آزادی» واقعاً جدید را میستاید. ستایشی برای فرسایش آن، تا بالندگی این نوپدید در سمت پیشرفت، جای به برگشت ویرانشهری ایرانشهری ایشان دهد!
نادر عصاره
تحول و تکامل اجزاء شعار "زن، زندگی، آزادی" را باید در آینده انتظار کشید، در هنگامی که حمایت عاطفی کنونی توده های ده ها میلیونی مردم، حمایت کارگران، کارمندان، اقشار متوسط، ... به حمایتی عملی تبدیل می شود. تحول و تکامل این شعارها، ویژگی منحصر بفرد و نوین آن ها را نفی نخواهد کرد: مثبت بودن، مشخص بودن و خودبنیاد بودن.
محمد اعظمی
ین جنبش از حکومت جمهوری اسلامی، از حکومت دینی و از حکومت موروثی گذر کرده است. به جرات می توان ادعا کرد جنبش مردم وارد دوره انقلابی شده و بازگشت ناپذیر در مسیر صعود گام برمی دارد. بسیار بعید است جامعه پس از این، با یک دوره سکون و سکوت مواجه گردد.
اسد عبدالهی
و حالا در این روزها، وقتی در خارج از مرزهایمان انبوه جمعیت ایرانیان را میبینیم؛ در برلین واروپا، یا درلُس آنجلس و آمریکا و... پاسخِ پرسشهایمان را دریافت میکنیم. درمییابیم که شور و اتفاق جنبش داخلی، جنبش« زن زندگی آزادی» چقدر اثرگذاراست برای جنبش نخبگان جامعه... حالا به نظر میرسد که معترضین جنبش داخل کشور که جنبش بزرگ اجتماعی ایران را سامان میدهند؛ با فرهیختگان جنبش خارج کشور یکی شدهاند…
بهزاد کریمی
جنبش انقلابی جاری تا همینجا به رشته دستاوردهای کلانی دست یافته که هم برگشتناپذیرند و هم رهگشاهایی بیهمتا برای کامیابی این روند انقلابی زنجیرهوار. شناخت این رهاوردها و استنتاج روشمند از آنها، نیاز پیشبرد موفق راهبرد سیاسی برای گذر از جمهوری اسلامی به نظامی دمکراتیک است. راهبردی استوار بر بسیج سیاسی جامعه علیه این حکومت با چشم انداز برگزاری انتخابات آزاد بمنظور تاسیس مجلس موسسان. مجلسی موظف به تدوین قانون اساسی نوین سنگپایهی حقوقی حکومت جایگزین که مطلوبترین شکل آن، جمهوری سکولار دمکرات است.
بهزاد کریمی
اکنون هم درسگیری کلان از همهی تاریخ معاصر میهنمان، از روندهای مربوط به دهههای سلطهی حکومت دینی بر کشور و مشخصاً از همین جنبش اعتلایی "زن – زندگی – آزادی"، باور به توان نیروی بالنده مدرنیته و آیندهساز در کشور است و تلاش برای تامین هژمونی سیاسی نیروی دمکرات سکولار بر کشور. این اما نه در معنای نادیده گرفتن نیروی سنت، بلکه پذیرش واقعیت وجودی و قایل شدن حق حضور آن در عرصهی سیاست است.