برجام یا جام شوکران

برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) همواره از چندین سو در حاکمیت مورد توجه قرار گرفته وهر یک نیز آنرا در چهارچوب منافع ملی مورد کند وکاو قرار داده است. اما اینکه منافع ملی کشور چگونه ارزیابی می شود نکته ای است که به یکسان مورد توافق نیروهای حاکم بر کشور نمی باشد و هر یک تعریف خود را بنا بر جایگاه و موقعیتی که در حاکمیت دارد از آن ارائه می دهد تا جایی که منافع گروهی به مثابه منافع ملی حاکم بر گفتمان درون نیروهای ذینفع، غالب می گردد. حمایت و یا مخالفت گروه های رقیب درون حاکمیت از برجام منوط به نتایج حاصله از توافق و تاثیر آن بر جایگاه آنان در حاکمیت است.

مخالفت هسته سخت حکومت با گروه ویژه اقدام مالی که به اختصار اف ای تی اف شناخته شده وبرای مقابله با پول شوئی در سطح جهان بنیاد شده است نمونه ای است از عملکرد حاکمیت در مواجه و نادیده گرفتن منافع ملی کشور است. برای آن بخش از حاکمیت تفاوت نمیکند عدم پذیرش و پیوستن به سازمان اف آی تی اف تا چه اندازه به منافع ملی کشور صدمه وارد می سازد. آنچه که برای این گروه حاکم بر کشور مهم است برچیدن موانعی است که مانع پول شوئی توسط آنان می شود.

افشا شدن اقدامات بلند پروازانه جمهوری اسلام برای دستیابی به سلاح هسته ای، آمریکا و متحدین امریکا را واداشت که اقدامات پیشگیرانه ای در مقابل ایران اتخاذ کنند تا مانع از دست یابی ایران به سلاح هسته ای گردد. تحریم های گسترده و همچنین خطر جنگ نهایتا جمهوری اسلامی را به پای میز مذاکره کشاند که نتیجه آن برنامه جامع اقدام مشترک یا (برجام) در سال ۲۰۱٥ است. علی رغم اینکه توافق برجام بدون موافقت ایت الله خامنه ای امکان پذیر نبود، این سؤال در پیشانی جمهوری اسلامی و رهبر آن ایت الله خامنه ای حک شد که دست آورد برجام برای هسته سخت حکومت چه بود؟ چه دادیم و چه گرفتیم؟

پاسخ به دو سؤال فوق چندان دشوار نمی باشد. شکست ایت الله خامنه ای در مقابل بلند پروازی هایش از چشم کسی پنهان نماند. امضائ قرارداد برجام به معنای تن دادن به شروط آمریکا و متحدینش بود که تا پیش از این جایی در دکترای ایت الله خامنه ای نداشت. "مقاومت قهرمانانه" ایت الله خامنه ای جام شوکرانی بود که می توانست به راحتی از آن پرهیز کند. اما نه تنها این کار را نکرد بلکه شروطی را به کشور تحمیل کرد که هیچ نیاز نبود. ولیکن برجام از برچیده شدن تحریمها و دور شدن کشور از خطر جنگ برای مردم یک پیروزی بزرگ به ارمغان آورد.

جمهوری اسلامی به نقطه ای بازگشت که تا قبل از برجام برای ایت الله خامنه ای قابل تصور نبود. طعم تلخ شکست خامنه ای برای کسی پنهان نبود و حذف شرکت های تجاری امریکایی از اقتصاد ایران و رد هر گونه مذاکره ای تحت نام برجام دوم و سوم به صراحت مخالفت خودش را با برجام آشکار ساخت و کشور را مجددا وارد بحران تازه ای کرد. ساده انگارانه خواهد بود هرگاه تصور شود که برداشت ایت الله خامنه ای از برجام 2015 تنها اهداف هسته ای ایران را مد نظر قرار داده بود و سیاست های توسعه طلبانه شیعه محور جمهوری اسلامی از نظر شرکای اروپایی و امریکایی و متحدانش در منطقه پنهان و یا نادیده گرفته شده بود.

خروج امریکا از برجام در ریاست جمهوری اقای رونالد ترامپ و بازگرداندن مجدد تحریم ها با این هدف که حکومت جمهوری اسلامی ایران را برای توافقی تازه به پای میز مذاکره بکشاند، پاسخی نداد. توافقی که بتواند امنیت اسراییل و کشور های خلیج فارس را تعمیم دهد و از دخالت در کشورهای منطقه توسط نیروهای شبه نظامی هوادار جمهوری اسلامی پرهیز شود. در پایان سال 2020 دولت ترامپ جای خود را به دولت بایدن دمکرات داد. اما انچه که مهم است عدم تغییر در سیاست دولت امریکا در قبال ایران مشهود است و چشم اندازی ازعقب نشینی بایدن از تحریم های دولت ترامپ به چشم نمی اید.

رهبرجمهوری اسلامی ایران با لجاجتی وصف ناپذیر که جز از ساده نگری به روابط بین الملل است، در پی شرط گذاشتن برای کشوری است که هیچ شتابی برای امدن به پای میز مذاکره از خود نشان نمی دهد وهمچنان خواهان اجرای مفاد برجام از سوی ایران می باشد تا مقدمات حضور در پای میز مذاکره فراهم شود. ایت الله خامنه ای باید بداند که در حال حاضر در چنان موقعیتی نیست که بخواهد برای امریکا شرط بگذارد در صورتی که تنها پنج سال از امضای برجام با شروطی که به آن تن داد، می گذرد.

امروز یکم اسفند ۱۳۹۹ آقای خامنه ای در پست اینستاگرمی خود در باره برجام گفت: آن طرفی که حق دارد برای ادامه ی کار برجام شرط معین کند ایران است ... و این شرط را هم گذاشتیم و گفتیم و هیچ کس هم ازآن عدول نخواهد کرد ...

ترجمان این گفته این خواهد بود که ما شروط شما در برجام اول را در قبال برداشتن تحریم ها پذیرفتیم و مجددا حاضر هستیم برای برجام بعدی با شروط تازه تری به پای میز مذاکره برگردیم.

امروز ایران در موقعیتی بسیار حساس در طول تاریخ خود قرا دارد و تنها جنگ نیست که خطر بالقوه همچون شمشیر دامکلوس بر بالای سرکشور قرار گرفته است، و تهدیدی است برای موجودیت کشور. فساد راهبردی و مدیریتی، تقسیم کشور میان باندهای امنیتی- نظامی و الیگارشی روحانیت شیرازه کشور را از هم پاشیده است. امروز کسی را نمی توان در ساختار حاکمیت جمهوری اسلامی یافت که پرونده فساد مالی نداشته باشد. از برادر رئیس جمهور روحانی تا رئیس قوه قانونگذاری و الی آخر. از سوی دیگراعتراضات رو به گسترش اقشار اجتماعی و نیز ارتقای مطالبات سیاسی اقتصادی مردم ، حاکمیت را در تنگنا قرار داده و برای خروج از این مخمصه بجای تعامل و همراهی با مردم، زندان، شکنجه و اعدام و حتی کشتن آنان در زندان ابایی ندارد.

با چنین شرایطی حکومت ایت الله خامنه ای مجبور است به پای میز مذاکره برود و پذیرای شروط دیکته شده ای باشد که از قبل برایش درنظر گرفته شده است. توافق بر سر کاهش و یا قطع فعالیت های هسته ای، موضوع موشکهای بالستیک و خروج نیروهای نظامی تحت نام سپاه قدس و همچنین نیروهای نظامی زیر مجموعه سپاه قدس متشکل از شیعه های افغانستانی و پاکستانی از سوریه و نیز قطع کمک به حزب الله لبنان و حماس در فلسطین، عدم دخالت و حمایت از نیروهای شبه نظامی در عراق. واز همه مهمتر دست کشیدن از تهدید و تضمین در عدم به مخاطره انداختن امنیت کشور اسرائیل.

• رصالت تمام نیروهای چپ، ملی و میهنی و تمام اقشار جامعه و هر انکس که در حفظ یکپارچگی و سربلندی کشور و منافع ملی کشور دل می سوزانند باید یکپارچه خواستار مذاکره بدون پیش شرط بین ایران و امریکا و متحدینش بر سر موارد فوق وارد مذاکره شوند.

حمایت تفکیک موارد مورد مذاکره جز به ادامه تنش و تداوم روند سرکوب مردم توسط جمهوری اسلامی نتیجه دیگری در بر نخواهد داشت.