بنزین در ایران اتش برافروخت!

اعتراضات تقریبا تمام کشور را فرا گرفته است.

وضعیت در ایران به ناگاه وخیم گشت. تظاهراتی علیه افزایش بهای بنزین عملا سرتاسر کشور گسترش یافت. هم معترضین و هم پلیس کشته داده اند. حکومت ایران تائید می کند، که وضعیت بتدریج عادی می گردد، اما اطلاعاتی از تائید عینی وضعیت هنوز دردست نیست، چراکه انترنیت قطع شده است. بنظر کارشناسان، این موج از اعتراضات موجب تغییر حکومت نخواهد شد، با اینکه امریکا به این امر دلخوش کرده است، بهمین دلیل از همان لحظه نخست از معترضین حمایت کرد. با وجود این، این سناریو را نمی توان منفی دانست- روحیه اعتراضی در این کشور هر روز بیشتر می شود.

علی ربیعی سخنگوی دولت روحانی در روز دوشنبه اطلاع داد، در شورش ایران بابت افزایش بهای بنزین چند تن از نیروهای امنیتی به "شهادت رسیدند". برپایه سخنان وی، در برخی موارد معترضین از سلاح سرد و گرم استفاده کرده اند. ایشان از تعداد دقیق کشته شدگان، همچنین از کشته شدگان معترضین چیزی نگفت.

طبق آمار رسانه ها در طی سه روزنخست اعتراضات از 10 تا 40 تن گشته، حدود هزار تن دستگیر شده اند.

شورش های فوق تقریبا همه مناطق مسکونی را دربرگرفت. طبق گزارش خبرگزاری فارس در تظاهرات فوق حدود 90 هزار تن شرکت کردند، این کمی بیش از 0.1% از تعداد جمعیت ایران است. چنین اعتراض جدیی در طی دوسال گذشته ایران بخود ندیده بود. متعرضین راه ها را بسته، ویترین مغازه ها و بانکها را شکسته، پمپ بنزین ها را به اتش کشیدند. دولت نیز این برخورد را بدون پاسخ نگذاشت.

همزمان با تحکیم اقدامات امنیتی انترنیت نیز در ایران قطع شد.

افزایش دوبرابر بهای بنزین دلیل این اعتراضات گردید. بهای بنزین از 15 هزار ریال (0.009 $) به 30 هزار ریال (حدود 0.2 $ برپایه نرخ رسمی) در هر لیتر رسید. بهای ترجیحی سهمیه بنزین نیز برای هر نفر تا 50% ینی تا 15 هزار ریال، افزایش یافت ( 60 لیتر برای دارندگان خودرو و 25 لیتر برای دارندگان موتور سکلیت).

طبق سخنانان علی ربیعی، روز دوشنبه وضعیت ارامتر گردید. وی قول داد که انترنیت در روزهای آتی وصل می گردد. ایشان همچنین خاطر نشان کرد که در صورت عدم خشونت "دولت ایران حق اعتراضات مردم را برسمیت می شناسد". رسانه های غربی با تکیه بر منابع محلی گزارش می دهند که در برخی مناطق ایران راه ها هنوز بسته یوده، شورش ها ادامه دارند.

آمریکا یکی از اولین کشورهایی است که به اعتراضات در ایران واکنش نشان داد. مایک پمپئو در روز بعد از آغاز شورش در توتیترخود نوشت: "پس از گذشت 40 سال از استبداد مردم با غرور ایران در برابر سوء استفاده دولتمردان سکوت نخواهند کرد. ما نیز ساکت نخواهیم نشست". همچنین افزود: "من پیغامی برای مردم ایران دارم ، آمریکا صدای شما را می شنود، آمریکا از شما حمایت می کند، آمریکا با شماست". همزمان با این، واکنش واشنگتون بر اعتراضات گسترده تری که درماه اکتبردرعراق و لبنان صورت گرفت، همین قدر صریح نبوده و بدشت محتاطانه بوده است.

مقامات ایرانی بلافاصله به سخنان وزیر امور خارجه آمریکا پاسخ دادند. علی لاریجانی رئیس مجلس می گوید:"هدف آمریکا نسبت به ایران چیزی جزبه هم ریختن امنیت کشورو آتش زدن منافع ملت نیست".

مسکو متحد ایران است. ضمیر کابولوف مدیر دپارتمان آسیا در وزارت امور خارجه روسیه روز دوشنبه به ریا نوستی می گوید: "در اینجا همینطوری هم، وضعیت ساده نیست: افزایش بیش از حد بهای بنزین، طبیعتا روعن بر آتش ریخت. از طرفی هم نیروهای خارجی بیکار ننشستند، همه چیز دست در دست هم داد".

"یولیا سوشنیکووا، پژوهشگر دانشکده عالی اقتصاد، به کامرسانت می گوید: واکنش بازیگران خارجی مانند آمریکا، همچنین روسیه- امریست کاملا سنتی. هرکدام نقشی را ایفا می کند. اما موضوع مهم این استکه، واشنگتن علاقمند است که در هر اعتراضی علائم ریزش سریع رژیم ایران را ببیند، چیزی که سخن گفتن در مورد آن فعلا زود است. بااینهمه تنش در کشور مشخصا در حال رشد است."

طبق گزارش صندوق بین المللی پول، تولید ناخالص داخلی ایران در سال جاری تا 9.5% کاهش داشته، و این پائین ترین شاخص از سال 1984 است. کاهش بهای نفت و تحریمات امریکا از دلایل عمده این افت است. در سال آینده، طبق بیش بینی این صندوق، سقوط فوق متوقف شده، ایران به رشد صفر خواهد رسید. با اینهمه، جهت متعادل نمودن بودجه، تهران نیازمند بهای نفت به حدود 195$ در هر بشکه است، چیزی حدود سه برابر بهای امروزین آن است. تورم در سال جاری به بیش از 35% رسید. یولیا سوشنیکووا ادامه می دهد که: "قدرت خرید میان طبقه متوسط افت نموده، بیشتر اوقات کارفرمایان به کارکنان و کارگران قراردادهای کوتاه مدت پیشنهاد می کنند، این امر موجب اضطراب در میان مردم گشته است. مردم هرچه کمتر به فردا امید دارند". این کارشناس خاطر نشان کرد، که آخرین اعتراض جدی دوسال پیش در ایران رخ داد و تا به حال پایان نیافته است، با اینهمه بعید بنظر میرسد که مسئولان در تهران ترسی از سرنوشت خود تا زمانی که طبقه متوسط به خیابانها نیامده است، داشته باشند. طبقه گفته خانم سوشنیکووا اینبار طبقه متوسط به اعتراضات پیوست، علیرغم اینکه، هنوز ترس از سرکوب برآنان غالب است."وضعیت ایران هنوز به مرحله "هرچه بادا باد" نرسیده است". با اینهمه، باید توجه داشت، که در ایران نسلی رو آمده است که ارزش های جمهوری اسلامی و نظام آن، برای انها ایده ال نیست. بهمین خاطر شرایط بیش از حد انفجاری است.

برهمین کانتکست دولتمردان ایرانی به یگانگی حیرت انگیزی رسیده اند. در همین تابستان گذشته مجلس حسن روحانی، را بدلیل سقوط اقتصاد و زمینه پاگرفتن اعتراضات مردم به برکناری تهدید می نمود. اما این روزها وضعیت کاملا دگرگونه است.

رهبر ایران ایت الله علی خامنه ای اعلان کرد، که "تصمیم به افزایش بهای بنزین از سوی سه قوه اتخاذ شده است". اگرچه، کارشناسان در حقیقت این موضوع تردید دارند.

موضوع بدین قرار استکه، افزایش قیمت و کاهش سوبسیدها هیچ ربطی به تحریمات آمریکا ندارد. این گام را تهران به توصیه صندوق بین المللی پول برداشته است، که در سال گذشته پیشنهاد شده بود. با اینهمه تمهیدات مشابه افزایش بهای حامل های سوختی و نان در چارچوب رفرم برنامه های یارانه ای در سال 2010 توسط تهران اتخاذ گردید و برخلاف سایر کشورهایی که این رفرم در انجا صورت گرفت، شامل هیچ گونه اعتراضی توسط مردم ایران نگردید. گرچه تنها در ایران افزایش یکباره بهای حامل های سوختی بمراتب بیشتر از سایر کشورهای جهان بود. در ان زمان پرداخت یارانه بحساب مردم موجب جلوگیری از اعتراضات شد. اینبار نیز زمینه افزایش قیمت را کاملا مهیا کرده بودند، کارشناسان توصیحات لازم را نیز ارائه نموده بودند. علیرغم این، بنظر میاید که دولتمردان توضیحات کارشناسان را نادیده گرفتند. مردم انتظار افزایش قیمت را نداشتند. دولتمردان هم تنها بعد از شروع اعتراضات در باره جبران زیان ها سخن گفتند. حسن روحانی رئیس جمهور ایران می گوید: "هدف دولت در طرح حمایت معیشتی، کمک به خانوارهای متوسط و کم درامد است" همچنین قول داد که پرداختی ها از دوشنبه آغاز گردد. در همین زمان نیز به توضیح اهداف رفرم پرداختند. طبق سخنان رئیس جمهور، جهت پرداخت به خانوارهای کم درامد، دولت سه گزینه در اختیار داشت: افزایش مالیاتها، افزایش صادرات نفت یا کاهش یارانه ها. ایشان تاکید کردند، که از بابت تحریمات رشد صادرات میسر نیست، افزایش مالیات ها هم روی دوش مردم می نشست. علیرغم این، کارشناسان تاکید می کنند، که چنین گامی میتواند موجب افزایش بهای اعم کالاها گردد. بنابراین، روحیه اعتراضی در ایران بعید است خاموش گردد.

 از روزنامه کامرسانت چاپ  مسکو شماره 212 از 19.11.2019