گوناگون

این روزها که مجدداً به خواندن رُمان «مادر» گورکی ترغیب شده ام؛ سیمای خواهرم در نظرم می آید؛ صبوری و پایمردی اش در زندگی، کمک به همنوع در هر شرایطی، علاقه و عشق به فرزندان و نوه هایش. هرچند نقدهای فراوانی به آن رُمان نوشته اند همچون: "داستانی بی ارزش"، "رمانتیسم رنگ باخته"، "کلیشه ای آموزشی وغیرادبی" و"تبلیغات بی مایه و سطحی"، قلمدادش کرده اند؛ اما در واقعیت این روزهای کشورمان، مادرانی بوده و هستند که یک تنه جایگزین آن قصه و داستان در عالم ِواقع شده اند و این نوید را می دهند که هرچند با رژیمی سرکوبگر روبرویم

به زبان دیگر می توان تصور کرد که در گذشته، یکی از دلایل شکننده بودن ساختاری حکومت های سکولار در «فلات ایران» گذر نکردن از نوع بومی «عصر روشنگری» و بخصوص کمی رشد فلسفه «دئیسم» در این مناطق بوده است. روشنفکران و کنجکاوان بسیاری معتقد هستند که ایران در حال سپری کردن «عصر روشنگری» است و در کوشش برای تائید نظر خود، رشد «نو اندیشی دینی» را مطرح می کنند.

در این شماره می‌خوانید:

- سرمقاله: به کدامین سو؟
- یورش نمایندگان سرمایه‌داری به ته مانده قانون کار؛
- بحران آب، یا بحران جمهوری اسلامی؟
- آرمان های نهضت ۲۱ آذر زنده اند!
- و ...

بی بی زرنشان می گفت که با دستهای خودش پدرم را از زیر آوارتخریب شده برپیکر تیرباران شده اش بیرون کشید. بعد ازاینکه او را به اتفاق تنی چند ازدوستانش، از جمله «آزادوطن» و«صابونچی» را بدون آنکه مسلح باشند و یا اینکه بخواهند اقدامی علیه شان بکنند، دستگیرکرده و بدون محاکمه پای دیواری گذاشته و اعدامش کردند، سپس دیوار را به رویشان تخریب کردند. روزهای سخت و تلخی بود بعد از آن منزل مان به تاراج رفت و روزی نبود که مورد آزار و اذیت وابستگان رژیم قرار نگیریم.

خطر برای فلسفه همیشه در ذهنیت گرایی بوده، یعنی ابزاری برای تئوری بافی و اثبات عقاید شخصی. فلسفه وحدت تمام علوم است و به هر علمی میرسد، علوم دیگر منبع و غذای رشته فلسفه هستند. تاریخ نیز نتیجه مبارزه میان نیروهای طبیعی و نیروهای آزادی بخش است که علایق و منافع هر عصری را جمعبندی می کند.

من با یاد وطن با امید برگشتم به ایران زنده ماندم .در خانه دل به روی امید بستم وگفتم تا پایم به ایران نرسد نمی توانی از این در خارج شوی!هرگز هرگز چه روزوچه شب تصویر خانه مان مادرم،پدرم ، خواهرو برادرم ،دوستان وخاطرات شیرین نو جوانی از مقابل چشمم کنار نرفت جسمم در سیبری بود روحم در خانه کنار مادرم.مرتب به خودم نهیب می زدم .تو یک افسری فکرکن درجنگی طاقت بیاور.یاد خنده دختران جوان می افتادم که با دیدن من می خندیدند "گوزل جوان افسر ".نه من باید باز آن خنده ها را می دیدم و تعریف ها را می شنیدم .

هرمان هسه از موضع ایده آلیسم فردگرایانه، ولی با سبک رئالیستی-روانشناسانه، تهدید انسان در فرهنگ بورژوایی غربی را توسط یک جامعه غیرهومان نشان داد. آثارش نیاز انسان به یک پناهگاه فکری واقعی عملی را نشان میدهند، گرچه این پناهگاه هم قادر به ارضاء و عملی نمودن نوستالژی های انسانی نیستند. هسه خواهان شورش و اعتراض علیه زندگی ماشینی و سودجویی های تجارتی در نظام سرمایه داری است.

ما به عنوان یک نیروی چپ و مدافع عدالت اجتماعی می توانیم پرچم گفتگو برای همکاری‌های مشترک را با همه نیروهایی که به اعلامیه جهانی حقوق بشر و صندوق رأی باور دارند، بلند کنیم و رسالت تاریخی خود برای گذر کشورمان به یک شرایط قابل قبول برای مبارز ه سیاسی را فراهم سازیم.
ما با این حرکت تاریخی از یک طرف نیروهای راست افراطی با هیستریک چپ ستیزی را منزوی خواهیم کرد، و از سوی دیگر چهره ای تازه و امیدبخش از چپ ایران اراعه خواهیم داد.

هنوز مادران عزادار سراز خاک عزیزانشان برنداشته اند و هنوز بغض فرو خورده آنان به بغضی اجتماعی بدل نگردیده است! دور نیست که این بغض بشکند وبه سرودی برای آزادی مبدل شود. من این صدا را در تاریخی نه چندان دور شنیده ام. من به این صدا باور دارم وهیبت آن را می شناسم. نسل های جوان بر خواهند خواست و تاریخ را به قضاوت خواهند کشید!

رمانتیسم منعکس کننده زوال فرهنگ پیشین و زایش فرهنگی جدید بود. کوشید تا به تضاد میان فرد و جمع، ایده آل و واقفیت، هنر و زندگی،، از طریق غلبه بر نظام فئودالیسم و حمایت مشروط از روابط اجتماعی سرمایه داری، دامن بزند. رمانتیسم خلاف مکتب کلاسیک در کشورهای گوناگون و در دورهاای مختلف به اشکال متنوع ظاهر شد. در معماری در کشور انگلیس از مکتب نئوگوتیک استفاده نمود. سالهای خلاق مکتب رمانتیک در آلمان بین سالهای ۱٨۰٥-۱۷۹٥ بود.

از آنجا که تاکنون هیچ نظریه گرانش کوانتومی کاملی ارائه نشده است بحق فیلسوفان و فیزیکدانانی با شک و تردید به ادعای بنیادی نبودن مقوله زمان به‌شکلی که می‌شناسیم نگاه می‌‌کنند. با این حال لازم است به این مطلب توجه داشته باشیم که در ’تابع موجی کیهان‘ در ’گرانش کوانتومیِ ویلر ـ دیویت‘ (معادالات ویلر ـ دیویت)۱۵ از دهه‌ی شصت قرن بیستم میلادی کمیتی به نام زمان حضور ندارد. زمان در این نظریه صرفا یک فاکتور داخلی محسوب می‌شود و نه یک مقوله بنیادی. فقدان آن در معادلات ویلر ـ دیویت غیرمترقبه بود و بحث‌های طولانی را درپی داشت.

حقیقتی که هنوز بعد صد سال هم چنان بر جای خود باقی است ."ایران افکار عامه ندارد!" اویکی از زیباترین وتاثیر گذار ترین چهره های عصر روشنگری در این سرزمین نفرین شده بود. عصر روشنگری ایران با نام این چهره سیاسی و فرهنگی گره می خورد. مردی که درس مدارا میداد؛ ازصلح سخن می گفت از پای بیندی به قانون، از اعتقاد عمیق خود به رشد تدریجی تجدد و قرارگرفتن انسان ایرانی در جایگاه واقعی خویش که قرن ها بود از وی سلب گردیده بود.

اگر بخاطر بی کفایتی حکومت اسلامی آب بر سطح زاینده رود خشک گردیده! اما هزاران چشمه از امید در دل مردمان این سرزمین سر کشیده است. هیچ رودی خروشان تراز رود انسانی نیست. جاری شدن مهر وهمبستگی از مجاری قلب میلیون انسان که امروز در مسیر زاینده رود جاری گردیده است؛ رودی، دریائی از انسان ها که در هم می پیچند یکدیگر را پیدا می کنند؛ دست دردست هم می نهند، شب تا سحرگاهان با هم می نشینند درد دل می کنند. اعتماد رفته باز می یابند. نیروی عظیم خود را محک می زنند .شکلی از مبارزه مدنی را که حاصل بسیار افت وخیز ها سرکوب شدن ها وتجربه اندوختن هاست را به نمایش می گذارند.

آراگون زیر تاثیر مکتب دادائیست، ادبیات را شروع نمود، سپس سوررئالیست، و بعد مبلغ مکتب مارکسیستی رئالیسم سوسیالیستی گردید، و در پایان باز به مکتب سوررئالیسم بازگشت. با پاول انوار و آندره برتون از جمله پایه گذاران مکتب سوررئالیسم بود. با ارنست بلوخ پایه گذار یک مجله ادبی فرهنگی سیاسی گردید. در جنگ داخلی اسپانیا علیه راستگرایان شرکت نمود. مدتی عضو جبهه مقاومت فرانسه علیه فاشیسم آلمان جنگید.عضو جنبش صلح علیه جنگ هنذوچین توسط فرانسه فعالیت نمود. برنده جایزه صلح لنین بود.

تنها زمانی می توان از شهر وندی، حقوق شهر وندی و شهر وند آزاد سخن گفت که به مسئولیت فردی خود در قبال دیگرشهروندان عمل نمائیم، تلاش کنیم تا حد توان خود این دیوار صلب کشیده شده توسط ارتجاع مذهبی را سُست کنیم و با شهامت و بدون ترس از انگ خوردن، از حقوق شهروند بهائی نیز دفاع کنیم .

آلفرد آدلر در خانواده ای یهودی تبار در شهر وین بدنیا آمد، پدرش تاجر غله بود. او از سال 1902 وارد محفل فرویدگرایان شد ولی در سال 1911 از فروید جدا شد و در سال 1934 بدلیل روی کارآمدن فاشیسم آلمانی به امریکا مهاجرت کرد. در تمام طول عمر موضوعات و نارسایی های اجتماعی برایش مهم بود. از جمله آثار وی- بهداشت و سلامتی اجتماعی، پژوهشی در باره ضعف ارگانها، عمل و تئوری روانشناسی فردی، معنی زندگی، پیروزی بر عقده حقارت، و شناخت انسان، هستند.

دکتر بهنام هم‌چنین در مقام معاونت دانشگاه تهران خدمت کرد و در آخرین سال‌ پیش از انقلاب ریاست دانشگاه فارابی را بر عهده داشت. دکتر بهنام از همکاران سازمان آموزشی، علمی، فرهنگی سازمان ملل، یونسکو، بود و این همکاری در دوران تبعید در پاریس منظم‌تر شد که نتیجه‌ی آن سفر‌های متعدد به آفریقا و چاپ چند کتاب ارزنده به زبان فرانسه در مورد مدرنیته و خانواده بود.

احمد فرزند ترکمن صحرا بود. جوانی خود را با امواج انقلاب و جنبش همگانی مردم ترکمن صحرا آغاز کرد. در روزهائی که شور پیکار همگانی برای عدالت و آزادی همه صحرا در بر گرفته بود، سر از پا نمی شناخت. در ستاد مرکزی شورا ها، در کانون فرهنگی - سیاسی خلق ترکمن ، در میان صیادان بندر ترکمن و گومیشان و در جنبش معلمان، جوان آفتاب سوخته و بالا بلند ترکمن همه جا حاضر بود.

در این میان وضعیت و حجم کار، انتشارات شناخت که وظیفه رساندن به موقع انتشارات سازمان به دست اعضا و هوادران در سراسر ایران را بر عهده داشت، سخت سنگین بود. این که با دمپائی چرمی که بیشتر شبیه دمپائی های هلندی است، به سرعت پله های ورودی کتابفروشی را یک دو تا می کند، کسی جز مسعود سلطان پور نیست. لحظه ای آرام قرار ندارد؛

برای نشان دادن وضعیت وشرایطی که تحت آن شرایط انتشاراتی و کتاب فروشی شناخت کار می کرد و وظیفه توزیع آن همه کتاب، جزوه، اعلامیه، تراکت و پوستر را انجام می داد نا چارم گریزی کوتاه به جو بالای سر کتابفروشی یعنی خیابان انقلاب بزنم!

در دوره رنسانس، نوول اروتیک "دکامرون" در سال 1350 میلادی به رشته تحریر درآمده. در فرانسه آثار نویسندگانی مانند دساد، بالزاگ، بودلر، و در انگلیس بعضی از آثار شکسپیر، و در ایتالیا خاطرات کازانوا، در آلمان بعض از نوشته های گوته و شیلر،آثار عشقی اروتیک شمرده میشوند. در قرن 20 نویسندگانی مانند جویس، لاورنس، نابکوف، هنری میلر، آنایس نین، ژنت، آرسان، همینگوی، ویلیامز، پاپلو نرودا، و اسکار وایلد، در ژانر اروتیک آثاری آفریده اند.

هیچ هنر اصیلی نمی تواند جدا از این جوشش خون شکل گیرد. خونی بجوش آمده از عشق که چون نفیر مولانا مرد و زن را به ناله در می آورد؛ نفیری که چیزی جز بیان حال، بیان سیر و سلوک و حضور هنرمند در بطن تاریخ در بطن مردم نیست. نفیر هنرمندی که پس از سالها رنج، سالها طی طریق به آفتابی می رسد که پرده می درد و خط سوم را مینگارد. اگر تصویرگر باشد تصویر می کند؛ اگر پیکرتراش باشد می تراشد اگرخالق آوای حیات باشد در ترنم های موسیقیائی منعکس می نماید. صحنه های آفرینش را خلق می کند؛ سمفونی های جاودان پیروزی انسان بر سرنوشت،بر طبیعت را می آفریند.

در ۱٨ مارس ۱۹۳۳ در پی انتشار کتاب «تلگرام شبانه» به بهانه تبلیغات کمونیستی به بازداشت پلیس منتقل شد. او در ۳۱ مه به دلیل مشارکت در ایجاد یک شبکه کمونیستی برای سرنگونی رژیم در محل دستگیر شد و در زندان بورسا زندانی شد. او در پایان تیرماه به خاطر انتشار کتاب «تلگرام شبانه » به شش ماه زندان محکوم شد. در همان سال او همچنین برای شعری دیگر به دوازده ماه زندان و پس از محاکمه حزب کمونیست به پنج سال زندان محکوم شد. او سرانجام در ۴ اوت ۱۹۳۴ به د لیل فرمان عفو عمومی که بمناسبت دهمین سالگرد جمهوری اعلام شده بود، آزاد شد.

نوشتم انتشاراتی شناخت مولود جدال نظری برسر درستی و یا نادرسنی مبارزه مسلحانه و نگاه به ماهیت انقلاب وجریان حاکم شده بر کشور و شیوه برخورد با آن بود، که منجر به جدائی سازمان چریک های فدائی خلق و شکل گیری دو جریان اقلیت و اکثریت گردید. کتابفروشی کوچک شناخت هدیه تولد سازمان اکثریت بود که یکی از اعضای حزب توده ایران از روی علاقه شخصی بی سر وصدا دراختیاربخش انتشارات سازمان نهاد.

گروهی از صاحبنظران تفکر بنیامین را مخلوطی از مارکسیسم غیرجزمی و یهودیت مسیحایی و امام زمانی میدانند. وی پیش از مارکسیسم زیر تاثیر اندیشمندانی مانند برگسن، نیچه، کانت، کیرکگارد، زیمل، و دیلتای بود. آشنایی وی با مارکسیسم غیر از آدرنو و هورکهایمر در مکتب فرانکفورت، از طریق برشت، بلوخ، و آسیه لاسیس، و دوری از تفکر مذهبی یهودی گرهارد شولم بود.

از پله ها سرازیر می شوم زیرزمین نه چندان بزرگی است مقابل دانشگاه تهران. دست چپ کتابفروشی کوچکی است به نام انتشارات شناخت، دست راست قهوه خانه ای که نامی ندارد از آن دست کتاب فروشی ها و قهوه خانه هائی که از دل انقلاب بیرون زدند.

حاج داود زنده نماند تا مانند همپالکی اش حمید نوری مورد محاکمه قرار گیرد و جنایات او برای افکار عمومی مردم ایران وجهان آشکار گردد؛ اما تاریخ بشر همواره از دادگاهی بنام وجدان آگاه بشری برحورداراست و حاج داود و حاج داودها درپیشگاه افکارعمومی به عنوان جنایتکار محکوم و منفور هستند و از نام آنان با ننگ ونفرت یاد خواهد شد.

من دیگر چیزی به یاد ندارم! اما هر بار که توفان درمی‌گیرد، من آن صدای وحشت‌زده را می‌شنوم. صدای او را که از درون من فریاد می‌کشد! او را می‌بینم که پسرم را محکم گرفته و به خود فشار می‌دهد، به چپ و راست خم می‌شود و فریاد می‌زند. تا زمانی که توفان می‌غرد، او درون من بی‌تابی می‌کند. با فرونشستن توفان آرام می‌شود. پسرمان را بغل می‌کند و در این گوشه قلبم آرام به خواب می‌رود. او تمام روزها و شب‌ها این جا خوابیده است. تنها توفان خوابش را آشفته می‌کند!

زیبا شناسی ماتریالیستی باید در خدمت ادبیات عملگرا باشد یا برعکس، فضای باسواد نمودن سیاسی جامعه باید مدام تازه گردد، در سوسیالیسم ،ادبیات نقشی اجتماعی دارد. استالین میگفت نویسندگان و روشنفکران، مهندسان روان و روح افراد جامعه هستند. گرچه ادبیات در جامعه سرمایه داری در وضعیت مشکوکی است، پیش بینی و خبر مرگ ادبیات، خود میتواند یک استعاره ادبی باشد، شاید منظور ادبیات بورژوایی بوده.

نتیجه چنین حصار کشی به دور خود! باد دادن خرمن های کهنه، باعث غربت وعدم انطباق سازمان سیاسی با جامعه، عدم درک نیازهای اجتماعی ودورماندن ازمبارزه جاری وروزانه مردم وناتوانی در طرح شعارها وخواسته‌های مردم و کلی گوئی می‌گردد. این گروه بندی های درون سازمانی افراد را به تقابل با یکدیگر، یار ویار کشی وانشعاب میکشاند و موجب تحلیل رفتن مدام تشکیلات وکم رنگ وکم بنیه شدن نقش این احزاب و سازمانها در صحنه مبارزه سیاسی ، اجتماعی و فاصله گرفتن از مردم بخصوص نسل جوان می‌شود.

تنها اندکی از جان بدر بردگان هستند که گوشه هایی ازاین فاجعه هولناک بشری را برمَلا کرده اند. تااین زمان اندک اند کسانی که پای می فشارند براتحادی بین همه کسانی که دراین سالها عزیزان، دوستان، رفقا، فرزندان، همسران، خواهران، برادران، بستگان وهم‌اندیشگان خویش را از دست داده اند.

عمر قهرمانی جاودانه نیست اما قهرمانانی جاودانه اند که درشرایط سخت ودشوار با مردم باشند و در رنج‌های آنان سهیم باشند و از حقوق ستمدیدگان دفاع کنند، نه اینکه به ستمگران مشروعیت بخشند.

موضوع این شماره: مبارزه با مجازات اعدام
فصلنامه‌ی مُروا نشریه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، زیر نظر شورای سردبیران با مسئولیت دو سردبیر: مراد رضایی و علی صمد
همکاران این شماره: دکتر مهرداد درویش‌پور، منیژه ربیعی، دکتر سعید مدنی، حسن نادری، گراناز موسوى، احمد باقری، رضوان مقدم، مهرداد خامنه‌ای، حسین غبرایی، ن. س.، بامداد آزاد، داود احمدلو، بیــژن میثمــی، دکتر حسن نایب هاشم، وهاب انصاری، نسرین- ن، مراد رضایی و علی صمد
صفحه آرایی و گرافیک : مراد رضایی

زنده یاد بنی صدر عمری را قبل و بعد از انقلاب در مبارزه با استبداد داخلی، استیلای خارجی و ارتجاع و استبداد مذهبی سپری کرد. بنی صدر در طول حيات سياسی اش توانست برخی اشتباهات و اشتباه محاسباتش را اصلاح کند و یادگار نیکی از خویش در تاریخ ملی ایران برجای گذارد.

دخترک بی‌خبر از آنچه که می گذشت کنار حوض نشسته بود. به ماهی‌های سرخی که در چهار دیواری حوض با بی‌قراری می چرخیدند خیره شده بود. هراز چندی سری بیضی شکل از آب بیرون می آمد. دهانی کوچک مانند دهانه بادکنک چند بار باز و بسته می شد. هوا را به درون می کشد و باز حرکت بی‌قرار خود را در طول و عرض حوض ادامه می داد.