از بدو شکل‌گیری جنبش کارگری در ایران تاکنون همە نظام‌ها و دولت‌های حاکم با تلاش‌های مبارزاتی کارگران برای برخوردار شدن از یک زندگی انسانی درخور و شرایط کاری مناسب و ایمن سر ستیز داشتەاند و تلاش نمودەاند با سرکوب و فریب و ایجاد تفرقە و جلوگیری از فعالیت سازمان‌های سندیکایی و کارگری تلاش‌های کارگران و سازمان‌های کارگری را خنثی و دست آوردهای مبارزاتی کارگران در مقاطع مختلف را کە بعضاً بە قیمت جان شمار زیادی از کارگران بە دست آمدەاند را از آنان پس بگیرند و کارگران را از نتایج مبارزاتشان محروم و آنان را از ادامە مبارزە برای بهبود شرایط زندگی‌شان مأیوس و ناامید و بە تمکین از صاحبان سرمایە وادارند. یکی از عرصە‌های مهم مبارزە بین کارگران و نیروهای ترقی خواە با سرمایە داران حاکم و نیروهای ارتجاعی بر سر بزرگداشت روز اول ماە مە روز جهانی کارگر و پذیرش تبعات آن بودە است.
با این همە اما مرور کوتاهی بە تاریخ جنبش کارگری نشان می‌دهد کە سرکوب‌های سامانمند و هدفمند اعمال شدە توسط دولت‌های حامی سرمایە داران، اگر چە در بُرهە‌های مختلف زمانی، وقفە در مبارزات مطالباتی و حق‌طلبانە کارگران ایجاد نموده و ضربات شدیدی بر سازمان‌های کارگری وارد کرده‌اند، اما نتوانستە‌اند جنبش کارگری را از ادامە پیکار حق طلبانە و انسانی‌اش بازدارند و مانع تثبیت بخشی از دستاوردهای تاریخی و تدریجی آن گردند. به‌عنوان نمونە می‌شود بە پذیرش روز اول ماە مە بە عنوان روز جهانی کارگر و واردکردن آن در قانون کار اشارە کرد.کە بر سر به رسمیت شناساندن آن طی نزدیک بە یک قرن چە فداکاری‌های کە توسط کارگران صورت نگرفتە و چە جان‌های شیفتەای کە در این راە فدا نشدەاند. امروز روز نیز تلاش و شور و شعفی کە برای بزرگداشت روز جهانی کارگر در ایران وجود دارد بە هیچ وجە کمتر از گذشتە نیست.
از نخستین بزرگداشت روز جهانی کارگر در ایران کە در سال ١٣٠١ برگزار شد ٩٦ ، سال می‌گذرد. در طی این سال‌ها بە رغم مخالفت و ممانعت‌های بسیار حتی در دوران اختناق روز جهانی کارگر توسط شماری از کارگران بە صورت مختلف برگزار شدە است، در مواردی و در شرایط نیمە آزاد، شمار شرکت‌کنندگان در تظاهرات روز کارگر از صد هزار هم فرا رفتە است و حتی در این مقاطع هم تظاهرات به‌کلی از حملە اوباشان مسلح اجیر شدە توسط حکومت در امان نبودەاند و برای بر هم زدن آن‌ها از بمب نارنجک هم استفادە شدە است، با این اوصاف چند روز کارگر در ایران از لحاظ مختلف بسیار برجستە تر و حائز اهمیت و تأثیرات بیشتری بودەاند و همراە با اعتصاب و طرح کتبی مطالبات و همبستگی تحسین‌برانگیزی برگزار شدەاند. اعتصاب کارگران نفت کە در اول ماە مە (١١اردیبهشت) ١٣٠٨ آغاز شد، یکی از مهم‌ترین اعتصابات کارگری است. انتخاب این روز برای شروع اعتصاب بە هیچ وجە تصادفی نبود و حکایت از آن داشت کە سازمانگران اعتصاب تا چە حد برای روز کارگر اهمیت قائل بودند و این روز را می‌خواستند بە معنی واقعی‌اش و نە بە شکل صرفاً صوری بلکە بە صورت محتوایی‌اش برگزار کنند. از لحاظ تبلیغاتی نیز این بهترین شکل در آن روزگار برای معرفی روز جهانی کارگر در میان تودە کارگر بود. کارگران در این اعتصاب ١١ خواستە را از کمپانی نفت طلب کردند کە برخی‌هایشان نیز سیاسی بودند. قبول نمایندگان کارگران در ادارە محل کار و هیئت بهداشتی، افزایش دستمزد بە ٤٥ ریال، پرداخت دستمزد بهنگام بیماری، تأمین مسکن از طرف شرکت نفت، ٦ ساعت کار در روز به خاطر گرمای شدید، رفع تبعیض میان کارگران ایرانی و هندی، پرداخت حقوق دوران بازنشستگی، رسیدگی بە اختلافات و شکایات در دادگاە های ایرانی بە عنوان مرجع بە جای انگلیسی‌ها، خواستە های مهم کارگران نفت در این اعتصاب تاریخی بودند.
این اعتصاب کە توسط سندیکای مخفی نفت سازماندهی شد با واکنش شدید دولت رضا شاە و کمپانی نفت روبرو شد و تبلیغات شدیدی علیە آن بە راە افتاد.و با بازداشت ٤٥ تن از سازمانگران سندیکا سرکوب شد. بااین‌حال تأثیری ماندگار از خود بجای گذاشت و سرمنشأ اعتصابات بعدی در شرکت نفت شد. در روز کارگر سال ١٣١٠، باوجود ممنوعیت روز کارگر، مراسم بزرگداشت روز کارگر با شرکت دەها تن از کارگران نساجی وطن در چهارباغ اصفهان برگزار شد. در این مراسم انجام یک اعتصاب در راستای مطالبات کارگران برنامە ریزی شد. این اعتصاب در ١٥ اردیبهشت شروع شد. آزادی تشکل سندیکایی، تغییر دستمزد از کار مزدی بە ماهانە، هشت ساعت کار در روز، افزایش حداقل دستمزد، نیم روز تعطیلی هفتگی اضافی، لغو مقررات جریمە و تنبیە بدنی، جبران مخارج بیماری، از چملە مهم‌ترین درخواست‌های ١٣ گانە کارگران بود، گرچه این بار نیز این اعتصاب سرکوب و با بازداشت و تبعید ٢٥ نفر از کارگران خاتمە یافت بااین‌حال کارفرما مجبور بە پذیرفتن پارەای از خواستە های اعتصابیون شد. سید محمد اسماعیلی معروف بە «سید محمد تنها» کە این اعتصاب را رهبری می‌کرد بە هنگام اعتصاب بازداشت و زندانی شد و پس از ٧ سال در زندان قصر بە قتل رسید. سە تن دیگر از هم‌رزمان «سید محمد تنها» کە از سازمانگران سرشناس سندیکایی بودند، بە نام‌های، علی شرقی، محمد انزابی و پورهمتی نیز همگی در زندان‌های رضاشاهی بە قتل رسیدند. سید تقی حجازی رهبر سندیکای کارگران چاپ سندیکایی کە از جملە در سازماندهی بزرگداشت روز جهانی کارگر و شناساندن اهداف جنبش ٨ ساعت کار و اجرای آن تلاش زیادی کردە بود نیز به خاطر فعالیت‌هایش در راە حقوق کارگران در زندان بە قتل رسید.
در نتیجە فعالیت‌های مؤثر و فداکارانە پیشروان جنبش سندیکایی و کارگری، پس از سقوط و تبعید رضا شاە و شکستن اختناق پلیسی، فعالیت‌های سندیکایی از سر گرفتە شد. ظرف مدتی کوتاە و پس از تشکیل حزب تودە ایران و تلاش‌های اعضای حزب، شورای متحدە مرکزی کارگران ایران با پیوستن سندیکاها و اتحادیە های کارگری کە پس از سقوط رضا شاە فعالیت‌هایشان را از سر گرفتند تشکیل و هدایت مبارزات کارگری بە دست شورای متحدە افتاد.و این شورا کە ظرف مدت کوتاهی بە دلیل پیگیری مطالبات کارگران و سازماندهی یک رشتە اعتصابات توانستە بود بە با جلب کارگران بە اتحادیەای سراسری و پرنفوذ در کشور تبدیل شود، توانست نخستین قانون کار ایران را در ٢٨ اردیبهشت ١٣٢٥ از تصویب کمیسیون مجلس بگذراند. این قانون کە در بر گیرندە بسیاری از خواستەهای طبقە کارگر در آن زمان و مطالباتی بود کە تعدادی از رهبران سندیکایی به خاطر پیگیری‌شان بە قتل رسیدە بودند بود.
با اتکا بە این پشتوانە شورای متحدە کە بە پرنفوذترین اتحادیە کارگری منطقە تبدیل شدە بود توانست نفوذش را در میان کارگران توسعە دهد و حمایت آن‌ها از خودش را حفظ کند. با این همە اما سرکوب جنبش سندیکایی اگر چە نە بە حدت سابق، اما بە اشکال دیگری ادامە یافت.و دولت‌های وقت بە بهانە های واهی بخصوص در مناطق نفتی مانع بر سر راە فعالیت شورای متحدە و برگزاری مراسم روز کارگر قرار می‌دادند؛ و حتی از کشتن کارگران شرکت کنندە در تجمع‌ها و اعتصابات خودداری نمی‌کردند. در روز کارگر ١٣٢٥ شش کارگر در کرمانشاە توسط پلیس بە قتل رسیدند.کە با اعتراض شدید اتحادیە مواجە شد و موجی از نفرت نسبت بە این اقدام جنایتکارانە را برانگیزاند. در روز اول ماە مە ١٣٢٥ بە رغم درخواست قوام کە با برگزاری مراسم خیابانی روز کارگر در آبادان و سایر شهرهای خوزستان مخالفت کردە بود شورای متحدە مرکزی در خوزستان مبادرت بە تظاهرات خیابانی کرد و عملاً سنت ممنوع بودن تظاهرات در خوزستان را کە کمپانی انگلیسی مقرر کردە بود و دولت نیز از آن حمایت می‌کرد، شکست. تنها یک روز پیش از انجام این راهپیمایی کارگران تعمیرکار لوکوموتیو پس‌ازآن کە مقامات شرکت نفت حاضر بە مذاکرە با آن‌ها بر سر مطالباتشان نشدند، مبادرت بە اعتصاب کردند.
در پی تظاهرات بزرگ روز کارگر و پیوستن کارگران قسمت قیر و تقطیر پالایشگاە، مقامات شرکت به خاطر نگرانی از پیوستن بخش‌های دیگر بە اعتصاب، مذاکرە با نمایندگان شورای متحدە را پذیرفتند. باوجوداین عقب‌نشینی اما روز کارگر ١٣٢٥ در خوزستان سرمنشأ اعتصاب بزرگی شد کە تنها چند روز بعد از عقب‌نشینی مقامات شرکت نفت توسط کارگران آغاجاری شروع شد و بە سرعت دامنە آن توسعە یافت و سرانجام بعد از آنکە زور و تهدیدها علیە کارگران مؤثر واقع نشد، مقامات شرکت نفت با بیشتر خواستە های کارگران از آن جملە، افزایش دستمزد و اجرای قانون کار کە در ٢٨ اردیبهشت همان سال تصویب شدە بود موافقت کردند. این کامیابی‌ها بە یک رشتە مبارزات سندیکایی - سیاسی دیگر منجر شد کە البتە بعضاً با کشتار اعتصاب‌کنندگان همراە بود و مقامات شرکت نفت و دولت وقت تلاش می‌کردند با کشتار کارگران از آنان انتقام بگیرند و امتیازاتی را کە کارگران بە دست آوردە بودند از آنان پس بگیرند. سرکوب خونین اعتصاب سە روزە کارگران پالایشگاە نفت آبادان کە در ٢٣ تیرماە ١٣٢٥ شروع شد و در آن ٥٠ کارگر توسط نیروهای سرکوبگر و عوامل دولتی جیرە خوار شرکت نفت کشتە شدند و ١٦٥ تن دیگر مجروح شدند، از جملە این اقدامات ددمنشانە بود کە بعدتر بە بهانە آن شورای متحدە مرکزی را غیرقانونی کردند.
در سە سال اول بعد از انقلاب ٥٧ کە جنبش کارگری دوبارە برآمدی بە مراتب نیرومندتر از دهە ٢٠ نمود، مراسم روز کارگر باوجوداین کە هنوز رسماً قانونی نشدە بود طی این مدت با شرکت صدها هزار نفر در تهران و شهرهای بزرگ و کوچک و با مضمون واقعی برگزار می‌شد اما طی همین مدت هم این تظاهرات توسط باندهای سازمانیافتە حکومتی مورد حملە واقع می‌شدند و تلاش‌های زیادی برای برهم زدن آن‌ها صورت می‌گرفت ولی کثرت شرکت‌کنندگان در تظاهرات و جو نیمە آزادی کە هنوز در جامعە بود آن‌ها را ناکام می‌کرد. تظاهرات روز کارگر در سال ١٣٦٠ کە بە دعوت سازمان فدائیان خلق ایران (اکثریت) و با شرکت بالغ از ١٠٠ هزار نفر در میدان آزادی تهران آخرین تظاهرات علنی وسیع روز کارگر بود کە برای بر هم زدن آن از نارنجک و سه‌راهی هم استفادە شد کە در نتیجە آن چند نفر از شرکت‌کنندگان مجروح و یکی نیز جان باخت.
طی سال‌های اخیر تجمعات علنی و مستقل کارگران کە توسط تشکل‌های مستقل برگزار شدە هموارە با بازداشت عدە زیادی از شرکت‌کنندگان مواجە گردیدە و از ادامە آن‌ها توسط نیروهای امنیتی جلوگیری شدە است. اعمال این محدودیت‌ها کە طی ٩٥ سال گذشتە توسط رژیم‌های دیکتاتوری و مزدوران آن‌ها امثال علی ربیعی، علیرضا محجوب، حس صادقی و امثالهم صورت گرفتە نشانە هراس آن‌ها از جنبشی است کە بە رغم همە سرکوب‌ها و موانع بە حیات پویندە و مؤثرش ادامە می‌دهد و دستاوردهایی را برای زحمت کشان بە ارمغان آوردە است کە پس گرفتنشان طی ٤٠ سال حکومت دلالان و تجار ممکن نگردیدە کە هیچ بل کە بقایشان را بە چالش کشیدە.
امروز در آستانە ١٣٦ سالگی بنیان گداری روز کارگر در جهان و ٩٦ سالگی برگزاری آن در ایران کە در همە عالم دستاوردهای سترگ جنبش کارگری با یورش وحشیانە دولت‌های نئولیبرالی کە بە جز کسب سود بیشتر و بە هر قیمتی نمی‌اندیشند، هنوز این جنبش جهانی کارگری است کە پرچم مقاومت در مقابل سرمایەداری ویرانگر و بی‌رحم را کە جهان را به‌سوی نابودی سوق می‌دهد، در دست دارد. درست است کە سرمایەداری موفق شدە است بخشی از دستاوردهای جنبش کارگری را باز پس بگیرد اما در عوض شرایط را برای رادیکالیزە شدن بیشتر جنبش جهانی کارگری و تغییر نوبت از پیکار برای مطالبات صنفی در چارچوب نظام‌های سرمایە داری بە سوی مبارزە علیە کل سیستم هم هموارتر می‌کند. رشد گرایش‌های سوسیالیستی در بزرگ‌ترین کشور سرمایە داری جهان یعنی امریکا و در انگلستان مهد تاچریسم در سال‌های اخیر بی‌ارتباط با این تغییر نوبت نیست. کارگران جهان متحد شوید، اما نە تنها برای نجات خودتان، بلکە همچنین برای نجات بشر و جهان از ویرانی!
افزودن دیدگاه جدید