دریغ که فریدون قراچورلو فرهیخته هم رفت

با تاثر بسیار، انسان فرهنگ پروری را از دست دادیم که نوباوگان سه نسل بهره‌ی فراوان از او ُبردند. فریدون قراچورلوی اقدم آموزگاری بود روشنگر و با دانش که شاگردانش را هم «ز گهواره تا گور دانش بجوی» یاد می‌داد و هم به آنها ‌می‌آموخت تا در شناخت جهان خود بکوشند و چونان نیروی برسازی آزادی، صلح و عدالت اجتماعی عمل کنند. دنیایی که از آن هرگونه تبعیض رخت بربندد و انسان دوست انسان باشد. او در طول عمر درازش یک دم نیز از تکرار اینکه جهالت در جامعه نقطه قوت و اتکای زورگویان و غارتگران است باز نماند. از اینرو هم بود که پرشمار دوستدارانش را تشویق به معلم شدن و درس آموزی به کودکان و مخصوصاً در مناطق روستایی و محروم ‌می‌نمود.

قراچورلوی فرهیخته زاده تبریز در سال ۱۳۱۲ بود. برهه‌ای از کودکی را در دوره‌ی حکومت فرقه آذربایجان گذراند و نوجوانی‌اش نیز در بحبوحه‌ی جنبش ملی و اجتماعی دهه‌ی بیست گذشت. او نه فقط تعلق به حلقه معروف دانشسرایی های تبریز مرکب از زنده یادان صمد بهرنگی، بهروز دهقانی، کاظم سعادتی، غلامحسین فرنود و نیز عزیز همچنان زنده و آفریننده‌ رحیم رئیس نیا داشت، بلکه به اعتبار سن و سالش برای این حلقه پیش کسوت به شمار می‌رفت. آموزگاری مردمی در ترغیب دانش آموزان به ستم ستیزی و فرهنگ پروری، که عمرش به مطالعه و تشویق به مطالعه طی شد. او از نوادگان اصیل «منور الفکر»های مشروطه در آذربایجان بود و در همانحال پدری چپ مشرب برای فرزندان بسیاری که آنها را راهنمای مبارزه در راه عدالت اجتماعی شد و پشتوانه‌ای فرهنگی برای جنبش فدایی خلق.

قراچورلوی که دوستدارانش او را به نشانه‌ی ادای تکریم فریدون خان می نامیدند، آموزگار مبارزی بود که دانش مبارزاتی تعلیم می‌داد و شاگردانش را به متشکل شدن در حلقات مطالعه و روشنگری فرا می خواند. خود نیز چنین بود و الگو که با نوع زندگی برگزیده‌اش، مایه گذاری در این راه را آزمونی سرفرازانه داد. وی تاوان مبارزه با دیکتاتوری و استثمار و تبعیض را به جان خرید و هیچگاه هم از مرارت های راه برگزین خویش چون کشیدن بار زندان به مدت سه سال، اخراج از شغل معلمی که همه‌ی معنی زندگی‌اش بود و تحمل مهاجرت اجباری از زادگاهی که به زبان و فرهنگ آن عشق می‌ورزید، لب به گلایه نگشود. وی همه‌ی این مسیر سخت و پر تلاطم را با خواندن «بایاتی»ها (دو بیتی‌ها) و بازپروری فولکلور آذربایجانی به تصویر می‌نشاند تا در اطرافیان خویش جذبه‌ی پرستش برابری برانگیزد و آنان را به زیبا سازی زندگی برانگیزاند.

با درگذشت فریدون خان قراچورلوی اقدم جامعه‌ی فرهنگی ایران و خطه‌ی فرهنگ‌پرور آذربایجان، یکی از خدمتگزاران خود را از دست داد. اما این نیز است که قراچورلو با ۹۲ سال زیست پربار در حالی با هستی وداع گفت و رفت که در زنده بودنش همیشه آفرینش داشت و همواره انسانیت پروراند و یادگاران بسیار از خود برجای گذاشت. نام او بر صفحه‌ی روزگار خواهد ماند و از خاطره‌اش بارها یاد خواهد شد. مرگ این انسان شریف ضایعه‌ا‌ی است فرهنگی و اندوه از دست دادن وی برای انبوهه‌ای از مردمان دریغ ماندگار دارد. من این درگذشت را به هر بازمانده‌ی او اعم از خانواده‌ی دور و نزدیک تا پرشمار دانش آموخته‌ی درس استاد قراچورلوی تسلیت گفته و یاد بزرگش را گرامی می‌دارم.

بهزاد کریمی ۱۵ خرداد ۱۴۰۴ برابر با ۵ ژوئن ۲۰۲۵