ارجاعی به گارباچف

گارباچف، در زمانی که سخت درگیر پیچ و خم‌های ناشی از سیاست‌های پرسترویکا (نوسازی) و گلاسنوست (شفافیت) بود، سخن قابل توجهی گفت، که به معنا چنین بود: "هر راه حل، رفع یک معارضه کهنه است و ایجاد معارضه‌ای نو".

این گفته همیشه صادق نیست، اما با توجه به اوضاعی که گارباچف با آن درگیر بود، می توان تصور کرد هنگامی که مسئله عبور از وضع سیاسی – اجتماعی بغرنجی در میان باشد، که در آن آکتورهای متعددی با منافع متفاوت و البته با توان متفاوت برای اعمال فشار و تأثیرگذاری بر وضع عمل می کنند، هر راه حل رفع یک معارضه باشد و ایجاد معارضه‌ای نو. زنجیرۀ تقلائی تراژیک، که پایان آن تنها با ترک رادیکال کهنه متصور است.

سخنان آقای رضا پهلوی در کنفرانس امنیتی مونیخ، که امروز به پایان رسید، برای چندمین بار نشان داد که او از این زاویۀ اکیداً خاص، در موقعیت مشابهی قرار دارد: موقعیتی که هر راه حل او را برای انتخاب بین تمایل درونی اش به جمهوری‌خواهی، که در این بحث مستوجب تردید نیست، و الزام پایبندی به پایگاه اجتماعی اش برای سلطنت، به رفع یک معارضۀ کهنه و ایجاد یک معارضۀ نو تبدیل می کند. چند سال پیش او در یک محفل خصوصی، از ترجیح شخصی‌اش به جمهوری سخن گفت اما سلطنت را پیشه کرد. دیروز در کنفرانس امنیتی مونیخ، یعنی در مجمعی که قوی‌ترین رسانه‌های "جریان اصلی" در آن حضور دارند، باز بر ترجیح شخصی اش به جمهوری پای فشرد، اما این بار به جستجوی راه حلی برای "پادشاه انتخابی" برخاست. از آن صحبت‌های محفل خصوصی تا اظهارات رسمی در کنفرانس مونیخ، مسئلۀ انتخاب بین جمهوری و سلطنت مدام ظرافت بیشتری یافته است، اما معارضه هم‌چنان باقی است. پایان این زنجیره، چنان که گفته شد، جز با ترک رادیکال کهنه متصور نیست.