رفتن به محتوای اصلی

سناریوهای احتمالی در سپهر سیاسی ایران در لحظه کنونی

سناریوهای احتمالی در سپهر سیاسی ایران در لحظه کنونی

مقدمه

فولتاری در نامه ای به فردریش پادشاه پروس

" عدم اطمینان یک موقعیت نامطبوع است اما اطمینان نیز نادرست است"

پیش فرض تعیین سناریو ها این است، که از سیستم شناخت کافی داشته باشیم. اما در عین حال سه فاکتور از جمله : محدودیت اطلاعات، حوادث غیر مترقبه و خواست ها و مطالبات نو، تعیین ضریب احتمال سناریو ها را، دشوار می نمایند.

تجزیه و تحلیل اتفاقات آینده، همیشه با دو چالش اساسی مواجه است: الف- عدم اطمینان ب – پیچیدگی

در رویکرد های نوآورانه .

در رابطه با تجزیه و تحلیل آینده ، محققین آینده نگر از دو متد متفاوت استفاده می کنند:

یکم _ با تجزیه وتحلیل ترندها در میدان های تحقیقی مشخص، می توان راستاهای توسعه معینی را مجسم نمود و سپس با ضریب احتمالات، آن را توجیه نمود.

دوم- تجزیه و تحلیل سناریو های متعدد در میدان های تحقیقی پیچیده و نامطمئن، که در آن پارامترهای متعددی با هم در ارتباط هستند، با دو چشم انداز متفاوت روبرو هستیم :

الف- آیا می توان این احتمالات را با استفاده از متدهای ریاضی و تکنیکی تا حدودی دقیق تر نمود و به یک نتیجه گیری معین نزدیک شد. بهترین مثال در این مورد تعیین سناریو های محتلف و تشخیص سناریوی معین در عرصه تغییرات اقلیمی می باشد.

ب- تعیین سناریو با ضریب احتمالات،بسیار دشوار و حتی عیر ممکن است، زیرا درجه پیچیدگی و تداخل و ارتباط پارامتر های متعدد و تاثیر متقابل آن ها بسیار بالا است و از سوی دیگر با عدم ا اطمینان زیاد همراه است. مثال در این مورد تحولات سوریه می باشد که به قول یک جامعه شناس آیند ه نگر: " سوریه قبرستان سناریو ها و تجزیه و تحلیل های متعدد بوده است"

از آنجایی که شکاف سیاسی موجود در ایران بر محور تضاد بین دموکراتیزه کردن جامعه و اقتدارگرایی است. سناریو های احتمالی، سناریو هایی در مسیر گذار دموکراتیک در جامعه ایران هستند، اما این بدان معنی نخواهد بود، که همه سناریو ها اجبارا به دموکراسی منجر خواهند شد، زیرا مجموعه ای از پارامتر های مختلف در دایره ای از تاثیرات متقابل قرار دارند و با دینامیسم مختص به خود، با یکدیگر در ارتباط هستند.

 

این پارامتر ها کدامند؟

  1. پیش فرض های ورودی

یا به عبارت دیگر "شرایط سیاسی ، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی "( antecedent condition)، در اینجا منظور وضعیت ساختاری جامعه در آستانه پروسه دموکراتیزاسیون است. از وضعیت ساختاری می توان توازون قوای بین نیروها را برآورد نمود. آکتور های کلیدی سیاسی، اقتصادی، ُسیستم حقوقی، اجتماعی، فرهنگی و مذهبی رل مهمی در توازن نیرو بازی می کنند.

 

  1. لحظه حساس( critical junctures):

در روند دموکراتیک شدن لحظاتی فرا می رسد که در آن زمان، شرایط برای دگرگونی اساسی در توازن قوا فراهم است. و آن را نقطه انتخاب (choice point) می نامند. مشخصه اصلی نقطه انتخاب آن است که کنشگران سیاسی و اجتماعی می توانند از میان آلترناتیوهای متعدد، یک مسیر مشخص را انتخاب کنند.

 

  1. دینامیسم نهاد ها یا باز تولید نهاد ها (institutional reproduction):

بدیهی است که وضعیت ساختاری و آکتور ها، پارامتر های استاتیستیک هر تجزیه و تحلیلی هستند. با تاثیر متقابل آنها بریکدگر، دینامیسم نویی ایجاد می گردد. مثلا با نهادهای نو، کنشگران جدید و با کنشگران جدید، نهاد های تازه باز تولید می شوند.

تا زمانی که توازون قوا در حالت پایداری قرار دارد، نهادهای سیاسی بطور اساسی تغییر نمی کنند، با تغییر نسبی توازون قوا، باز تولید نهاد های سیاسی جدید آغاز می شود.

 

  1. دینامیسم کشمکش ها یا به عبارت دیگر گردش تضاد ها :

در این مرحله، نیرو های سیاسی و اجتماعی وارد بازی می شوند. شانس موفقیت آنها بستگی به این دارد که :

الف- می توانند امکانات نو و نیروی لازم را بسیج نمایند. ب- این که از شرایط مناسب، توانائی حداکثر استفاده را، برای پیش برد آلترناتیو خود دارا هستند.

 

  1. نتایج خروجی:

در نتیجه حادشدن کشمکش ها، لحظه حساس تازه ای بوجود می آید، که در پی آن توازون قوا به نفع مخالفین ساختار قدیم، می تواند تغییر پیدا کند.

 

سناریو ها

سناریوی اول: حفظ وضع موجود

در این سناریو سرکوب جنبش اعتراضی تهیدستان در ایران، قطعی خواهد بود. هسته سخت قدرت (بیت رهبری، سپاه پاسداران و قوه قضائیه و ..) رل تعیین کننده را در این سناریو خواهد داشت. دولت روحانی به کمک اعتدالیون و جناح راست اصلاح طلبان در خدمت هسته سخت خواهد بود. سرکوب نیروهای محالف باز هم شدت و دامنه گسترده تری خواهد یافت.

 

سناریوی دوم: رفرم های محدود اقتصادی

دولت روحانی با پذیرش حق اعتراض مردم، در چارچوب های محدودی به رفرم هایی در زمینه اقتصادی دست خواهد زد، تا بدین وسیله جنبش اعتراضی را ایزوله نماید . شکاف معینی میان هسته سخت قدرت (بیت رهبری ، سپاه پاسداران و قوه قضائیه و ..) یا به عبارت دیگر بخش غیر انتخابی حکومت و هسته نرم قدرت بخش انتخابی در اینجا دولت روحانی پدید خواهد آمد، اما منجر به گشایش فضا ی سیاسی در ایران نخواهد شد.

 

سناریوی سوم: اجرای بی تنازل قانون اساسی

جنبش اعتراضی تهیدستان ادامه می یابد، شکاف میان هسته سخت قدرت (بیت رهبری، سپاه پاسداران و قوه قضائیه و ..) و هسته نرم قدرت دولت روحانی و طرفداران او تشدید می گردد. اصلاح طلبان راست به عقب رانده می شوند و در پی آن طرفداران جنبش سبز به جنبش می پیوندند و به حصر پایان داده می شود و در پی آن فضای سیاسی در ایران، تا حدی گشوده می گردد.

 

سناریو چهارم: تغییر فرم قدرت سیاسی در ایران

در این سناریو محل مبارزه دیگر تنها خیابان نخواهد بود، بلکه مبارزه در محیط کار نیز به آن اضافه می شود و آن بدان معنی است که طبقه کارگر به همراه طبقات فرو دست جامعه به میدان می آید و گلوگاه های اقتصادی رژیم مرکز اعتصابات کارگری می گردد. این یک شرط لازم برای جابجایی قدرت سیاسی است، اما کافی نیست در صورتی که ائتلاف سراسری و متحد اپوزیسون و بخشی ازهسته نرم قدرت، بوجود آید، تغییر فرم قدرت سیاسی در ایران ممکن خواهد بود، اینکه، این تغییر فرم سیاسی به چه شکلی اتفاق بیفتد ، غیر قابل پیش بینی است.

 

سناریوی اول در طولانی مدت می تواند به فرو پاشی و هرج و مرج در ایران منجر گردد. با سناریوی دوم گذار به دموکراسی ممکن نیست. در سناریو سوم گذار به دموکراسی در ایران، جای شک است. سناریوی چهارم در لحطه فعلی بسیار خوشبینانه است، اما در صورت وقوع می توان، دموکراتیزه شدن جامعه ایران را انتظار داشت.

افزودن دیدگاه جدید

متن ساده

  • No HTML tags allowed.
  • نشانی‌های وب و پست الکتونیکی به صورت خودکار به پیوند‌ها تبدیل می‌شوند.
CAPTCHA
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید