«مانیفست تئاتر استقلال»
«مانیفست تئاتر استقلال»
روند رشد تئاتر ایران که از آغاز پیدایش آن تا انقلاب ۱۳۵۷ کم و بیش بر روالی بود که می‌رفت تا یک بنیان استوار نسبی بگیرد، با انقلاب ۱۳۵۷ مانند دیگر پدیده‌های اجتماعی، جز دوره‌ی کوتاه دو سال اول پس از انقلاب، با تسلط دولت جدید ناگهان متوقف گردید. تئاترهای حرفه‌ای-تجاری را تعطیل کردند و تئاتر غیرتجاری-حرفه‌ای، اعم از دولتی و غیردولتی، که در واقع تئاتر ایران از طریق آن تشخص می‌یافت، تحت کنترل دولت قرار گرفت، و با اعمال نوعی سانسور که تا آن زمان بی‌سابقه بود، زمین‌گیر شد. اگر آبشخور اندیشه‌ی مسلط در تئاتر ایران در دوران رژیم گذشته، بخشی اندیشه‌ی یک بورژوازی بی‌ریشه و نوکیسه و بخشی دیگر خرده‌بورژوازی توامانِ مدرن و سنتی بود، رژیم تازه برآمده کوشید تا با سیاست‌های تبعیض‌گرایانه و انحصارطلب خود یک ایدئولوژی دینی-سنتی را جا بیاندازد؛ سیاستی که تا به امروز همچنان بی‌وقفه، و علیرغم سرشت و ظرفیت متفاوت این هنر و علیرغم خواست‌ها و نیازهای نیرومند اجتماعی تقویت کننده‌‌ی آن، با سرسختی و سماجت ادامه یافته است. نتیجه‌ی این سیاست چیزی به بار آورده که ما امروز با آن روبرو هستیم؛ تئاتری که در وهله‌ی اول از مسیر رشد طبیعی خود منحرف شده و در نتیجه به صورت یک تئاتر بدون برنامه، بدون استراتژی، بی‌هویت، تهی از اندیشه، تهی از نوآوری، تهی از معرفت، محافظه‌کار، سازشکار، بزدل، ترس خورده و وابسته درآمده، و بالاخره، تئاتری که با تظاهر به امروزی بودن، اما با محتوایی به شدت کهنه، ادعاهایی بزرگ دارد. و در وهله‌ی دوم، تئاتری بیگانه شده با فرهنگ ملی و منزوی شده از تئاتر جهانی.
ما، به عنوان هنرمندان دو نسل از دو دوره‌ی متفاوت تاریخی تئاتر ایران، پیش و پس از انقلاب ۱۳۵۷، اعتقاد جدی داریم که در وضعیت اضطراری و فاجعه‌بار فعلی، نقش هنرمندان راستین تئاتر در تغییر این وضعیت اسف‌بار اهمیتی به‌سزا داشته و پاسخی است بهنگام به وظیفه‌ای که تاریخ بر عهده‌ی آنها نهاده است. از این رو، ما، از آن دسته از هنرمندان تئاتر که طی سال‌های متمادی از سیاست حاکم بر هنر تئاتر آسیب دیده و خود را با ما هم‌نظر می‌دانند دعوت می‌کنیم تا با پیوستن به ما و پایبندی به اصول مانیفست «تئاتر استقلال»، این وظیفه‌ی مهم را همراه و همدوش یکدیگر به انجام برسانیم.
قضاوت آیندگان میراثی است که ما امروز برای آنها باقی می‌گذاریم.
۱- ما، مستقل می‌اندیشیم چون تجربه‌ی تاریخی به ما آموخته که تنها در اندیشه و عمل مستقل می‌توان از تأثیر عوامل سوء و جانبدارانه مصون ماند؛ تنها در اندیشه‌ی مستقل می‌توان با خود، هنر خود، و مهم‌تر از آن با مخاطب خود، وفادار و صریح بود؛
۲- ما معتقدیم که ماهیت حرفه‌ی ما به عنوان هنر، بیش و پیش از هر چیز هنری است. ما از پایگاه هنر با مخاطبان خود سخن می‌گوییم. در عین حال، واقف هستیم که هنر همچون پدیده‌های دیگر اجتماعی بر کنار از تأثیرات شرایط وجودی خود، از جمله سیاست حاکم، نیست. پس، ناگزیر در برابر سیاست موجود و در کار هنری خود، مواضع سیاسی مستقل خود را داریم؛
۳- ما از هیچ برنامه و پلاتفرم سیاسی سازمان‌های چپ یا راست، دولتی یا غیردولتی، پیروی نمی‌کنیم.
۴- ما، از هیچ نهاد دولتی یا خصوصی با هر ماهیتی و به هر عنوانی کمک مالی دریافت نمی‌کنیم.
۵- ما شخصیت حقوقی مستقل از هر سازمان، گروه یا نهاد سیاسی و دولتی داریم؛ زیرا اکیداً معتقدیم که هیچ ارگان سیاسی یا دولتی صلاحیت سیاستگذاری یا برنامه‌ریزی یک نهاد هنری را ندارد. سیاست و سرنوشت هنر تنها به دست و به وسیله‌ی هنرمندان باید رقم بخورد، همان‌گونه که آثار هنری به دست خلاق هنرمندان آفریده می‌شود. خالقان هنر، خالقان سرنوشت خود هستند؛
۶- ما، به اعتبار و به پیروی از اصل بنیادین اندیشه و عمل مستقل، و بر پایه‌ی شناخت خود از جامعه و از وظایف هنر، سیاست و برنامه خود را تدوین می‌کنیم؛
۷- ما، با تکیه و به پشتوانه‌ی تجربه‌ی پیشینیان خود، و با ابزارهای شناخت امروزی از وضعیت موجود، و درک سیاست حاکم بر هنر، روش کار خود را ابداع کرده و شکل های استتیک هنری کار خود را کشف می‌کنیم؛
۸- ما اعتقاد داریم که «هنر سرچشمه‌ی شناخت است»، نه ابزار این یا آن قدرت سیاسی؛
۹- ما چشمان خود را بر ناروایی ها و سیاست‌های ضدتئاتر نمی‌بندیم تا موجودیت خود را تضمین کرده باشیم. زیرا معتقدیم برای موجودیت خود باید دلیل هستی‌شناسانه‌ای داشته باشیم، و دلیل هستی‌شناسانه‌ی ما وظایفی است که حقوق مقام شهروندی به هر یک از ما به عنوان فرد اجتماعی بخشیده است؛
۱۰- ما، برای برون رفت از مشکلات و معضلاتی که تئاتر ایران را به وضعیت فاجعه‌بار امروزی رسانده، و برای بازگرداندن شأن هنر و هویت هنری خود در تئاتر، به همه‌ی همکاران تئاتری خود پیشنهاد می‌کنیم که همراه با ما، با همکارانِ همدل و همفکر خود هسته‌های تعاونی خودکفا تشکیل دهند تا خود را از بند بردگی هنر رها ساخته و روش استقلال حرفه‌ای را برای اولین بار به صورت یک حرکت ملی آغاز کنیم. هنر تئاتر هویت ما، حرفه‌ی ما، شأن اجتماعی ما و آشیان ماست، از این آشیان دفاع کنیم. ما می‌توانیم دست در دست هم، هویت واقعی تئاتر را به آن بازگردانیم.
این مانیفست بر پایه‌ی حقوق حقه و طبیعی انسان و با الهام از اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر مصوب دسامبر ۱۹۴۸ تنظیم گردیده و آن را برای انتشار و اطلاع عمومی، در اینجا اعلام می‌کنیم.
پیش به سوی استقلال!
مهرماه ۱۳۹۹
«انجمن تئاتر ایران» - «گروه تئاتر اگزیت»
-------------------------
Theatre of Independence
Manifesto
The development of Iranian theatre, was more or less on its path to generate a rather firm foundation since its dawn until the 1979 revolution. But after the 1979 revolution, like other social phenomena, it came to a sudden stop as the new government took over, except for the short period of the first two years. Professional-commercial theatres were closed and non-commercial professional theatres, through which the Iranian theatre was in fact identified, came under government control and were crippled by unprecedented censorship. Under the rule of the previous regime, the dominant thought in Iranian theatre originated from the vulgarian bourgeoisie while it simultaneously drew in influence from paradoxically modernized and religious petit-bourgeoisie. The new regime, however, tried to impose a conservative-religious ideology by adopting monopolist and discriminative policies, which are relentlessly persistent to this day despite the distinctive nature and capacity of theatre, and the powerful social needs and demands in support of it. These policies have resulted in what we are facing today; a theatre which is firstly, derailed from its normal path to growth and consequently has turned into a theatre that lacks planning, strategy, identity, thought, innovation, knowledge and is conservative, conformist, coward and dependent; posing as a new-fashioned theatre with boastful claims while having obsolete content, and secondly, a theatre that is isolated from national culture and international theatre.
We, as artists of two generations from two different epochs of Iranian theatre, before and after 1979 revolution, firmly believe that in the current catastrophic and urgent situation, the role of true theatre artists in changing this tragic state is of the utmost importance; and taking appropriate actions towards it is the duty that history has entrusted them with. Therefore, we invite those theatre artists who agree with us and have suffered from imposed policies on theatre over the years to fulfill this solemn duty together by joining us and abiding by the principles of the «Theatre of Independence» Manifesto. The judgment of the posterity will be based on the legacy we leave to them today.
1. We think independently, for the historical experience has taught us that only by independent thought and practice can we be immune to the influence of adverse and biased elements; only by independent thought can we be sincere and true to ourselves, our art, and more importantly, our audience.
2. We believe that the nature of our profession as art, is first and foremost artistic and we address our audience from an artistic foothold. We are also aware that like other social phenomena, art is not unaffected by its existential circumstances, including existing policies; hence, we inevitably have our independent political stance in our artistic work and towards current policies.
3. We do not subscribe to political agendas or platforms of any governmental or non-governmental organizations, whether left or rightwing.
4. We do not receive funds of any kind in any capacity from public or private institutions.
5. We are legal entities independent from political or governmental organizations, groups, or institutions; for we strictly believe that no political or governmental organization has the qualifications for policymaking or planning for an artistic institution. The policies and the fate of art must be determined solely by artists, same as the works of art that are created by the innovative hands of artists. Creators of art are the creators of their own fate.
6. We determine our policies and programs based on, and following the fundamental principle of independent thought and practice, and in accordance with our understanding of the society and duties of art.
7. We devise our methods of operation and discover aesthetic forms of our artistic work by relying on our predecessors’ experience, while using modern methods of perceiving the present situation, and understanding the adopted policies towards art.
8. We believe «art is the source of knowledge» not an instrument for political power.
9. We do not turn a blind eye to the wrongdoings and Anti-theatrical policies in order to guarantee our existence, for we believe that we need to have an ontological reason for our existence, which is the duties that our rights as citizens have entrusted us with as social beings.
10. In order to resolve the issues and predicaments which have lead the Iranian theatre into the current catastrophic situation, in order to reclaim the dignity of art and our artistic identity in theatre, we suggest all our fellow theatre artists join us and form independent cooperative cores together with their like-minded sympathetic colleagues, so as to liberate ourselves and our art from the enslavement of the state and initiate the method of professional independence as an unprecedented national movement. Theatre is our identity, profession, social status, and our home, and we shall defend it. Together we can restore the theatre’s true identity.
This manifesto is based on natural and inalienable human rights inspired by the Universal Declaration of Human Rights ratified in December 1948 and is hereby proclaimed and publicized.
Towards Independence!
October 2020