بیانیه کانون همکاری نهادهای جمهوریخواه ایران
بهمناسبت درگذشت شیدان وثیق
با اندوهی عمیق و قلبی آکنده از حسرت و تأسف، از درگذشت شیدان وثیق، اندیشمند، نویسنده، پژوهشگر چپ، و از برجستهترین نظریهپردازان جمهوریخواهی دموکرات و لائیک ایران آگاه شدیم.
خاموشی او در روز یکشنبه ۷ دسامبر ۲۰۲۵ در پاریس، ضایعهای جبرانناپذیر برای خانواده، جامعه روشنفکری، کنشگران آزادیخواه و همه یاران و همسنگران اوست.
شیدان وثیق از نسل پویای کنشگران دهه ۱۳۴۰ بود؛ نسلی که سیاست را امری همگانی و نه ویژه طبقه یا گروهی خاص میدانست. او از دوران دانشجویی، با حضور فعال در کنفدراسیون جهانی محصلین و دانشجویان ایرانی و سپس در جنبشهای مختلف چپ، حضوری مؤثر و ماندگار داشت.
در سالهای پس از انقلاب، چه در ایران و چه در تبعید، راه خود را پیوسته در جهت آزادی، عدالت اجتماعی و جمهوریت پی گرفت و هیچگاه از تلاش نظری و عملی برای رهایی جامعه ایران باز نایستاد. اندیشه و عمل او، که همواره بر استقلال فکری، نقد قدرت و آرمان رهایی انسان استوار بود, میراثی ماندگار برای نسلهای امروز و فرداست.
در دهههای اخیر، شیدان وثیق سهمی برجسته و یگانه در تبیین مفاهیم لائیسیته، سکولاریسم و نسبت دین و قدرت داشت. کتاب ارزشمند او «لائیسیته چیست؟»، از جدیترین و دقیقترین پژوهشها در این حوزه به زبان فارسی سهمی اساسی در روشن کردن تفاوت لائیسیته (جدایی دولت و دین) با سکولاریسم و نقد برداشتهای نادرست رایج در میان متفکران ایرانی داشت. او با رجوع به سنت فلسفه سیاسی از هابز و لاک تا اسپینوزا، کانت، هگل و مارکس، و با نقد بنیادگرایی، دینسالاری و هر شکل از سلطه دینی، بنیانهای اندیشه لائیک مدرن را با دقت، ژرفنگری و نگاه انتقادی بازخوانی و بازتعریف کرد.
میراث نظری او، همچنان یکی از منابع مهم برای فهم مناسبات دین، دولت و آزادی در اندیشهٔ سیاسی معاصر ایران باقی خواهد ماند.
وثیق سیاست را «نام دیگر رهایی» میدانست؛ نه ابزاری برای حکومت کردن یا زیر سلطه بودن، بلکه عرصهای برای مشارکت بیواسطه مردم در سرنوشت خویش. او لائیسیته را بر سه اصل اساسی استوار میدید: جدایی دولت و دین، آزادی وجدان و عقیده، و رفع هرگونه تبعیض دینی یا مذهبی. این اصول، ستونهای اصلی نگاه او به جمهوریت و دموکراسی بودند و همهٔ زندگی فکری و عملی او را شکل میدادند.
در کنار آثار نظری، وثیق در نهادهای سیاسی چپ و جمهوریخواه نقش فعالی داشت: از کنفدراسیون جهانی دانشجویان ایرانی، اتحاد مبارزه برای ایجاد حزب طبقه کارگر، حزب رنجبران، شورای موقت سوسیالیستهای چپ ایران تا جنبش جمهوریخواهان دموکرات و لائیک و مشارکت در شکلگیری ائتلافهای دموکراتیک. او همواره در جهت همگرایی نیروهای آزادیخواه، مبارزه با پراکندگی و ایجاد چشماندازی مشترک برای بدیل دموکراتیک در ایران تلاش کرد.
فقدانش برای همه ما برای خانواده، دوستان، یاران فکری و سیاسی، و برای جنبش آزادیخواه و لائیک ایران ضایعهای بزرگ است. اندیشهها، نوشتهها و منش فروتنانه و استوار او همچنان چراغ راه خواهد بود؛ چراغی برای مبارزهای که ادامه دارد: مبارزه برای آزادی، عدالت اجتماعی، برابری زن و مرد، جمهوری و لائیسیته.
در پایان یادآور میشویم که یکی از دستاوردهای ماندگار او، تلاشهای پیگیرانهٔ او در همراهی با سازمان مطبوعش، جنبش جمهوریخواهان دموکرات و لائیک ایران برای فراهمکردن زمینهٔ همکاری میان نیروهای جمهوریخواه بود؛ تلاشی که بیش از یک سال بطول کشید و سرانجام به شکلگیری «کانون همکاری نهادهای جمهوریخواه ایران» با مشارکت شش نهاد جمهوریخواه انجامید و نقشی اثرگذار در تقویت همگرایی این طیف بر جای گذاشت.
یاد و نام شیدان وثیق گرامی، و راه او پر رهرو باد.
کانون همکاری نهادهای جمهوری خواه ایران
۱- جنبش جمهوریخواهان دموکرات و لائیک ایران؛
۲- نهاد همگرایی جمهوریخواهان ایران - استکهلم؛
۳- شبکه همگرائی جمهوری خواهان سکولار دموکرات ایران؛
۴- انجمن ایرانیان جمهوری خواه - تورنتو؛
۵- سازمان سیاسی یار؛
۶- انجمن پژوهشی و آموزشی دانا؛
۱۲ دسامبر ۲۰۲۵